Bobik uprawa – wszystko, co trzeba o niej wiedzieć
Bobik stanowi wartościową roślinę w gospodarstwie. Stosowany w płodozmianie, nie tylko pełni funkcję fitosanitarną, ale również wzbogaca glebę w cenny azot. Co warto wiedzieć o uprawie bobiku? Jakie choroby i szkodniki mu zagrażają? Bobik uprawa – wszystko, co trzeba o niej wiedzieć.
Dlaczego warto uprawiać bobik?
Bobik to cenna roślina, która powinna znaleźć się w płodozmianie. Dzięki symbiozie z bakteriami brodawkowymi Rhizobium może asymilować azot atmosferyczny. Dodatkowo, gromadzi go w resztkach pożniwnych, umożliwiając jego wykorzystanie przez rośliny następcze. Bobik nie tylko zwiększa biologiczną aktywność i utrzymuje żyzność gleby, ale również pełni funkcję fitosanitarną w zmianowaniach zbożowych.
Wymagania klimatyczno-glebowe oraz stanowiskowe – bobik uprawa
Bobik cechuje się najbardziej wymagającymi warunkami klimatyczno-glebowymi wśród roślin bobowatych. Pomimo, że jest odporny na wiosenne przymrozki, to w kluczowych fazach rozwoju, takich jak kwitnienie, zawiązywanie i dojrzewanie nasion, potrzebuje ciepła i odpowiedniego nawodnienia.
Bobik optymalnie rozwija się na glebach gliniastych, czarnoziemach i czarnych ziemiach. Może też być uprawiany na glebach klasy III i IVa. Należy jednak unikać gleb o nieuregulowanych stosunkach wodnych i powietrznych.
Stanowiska pod uprawę bobiku nie powinny sąsiadować z uprawami motylkowych wieloletnich. Zaleca się jego uprawę w płodozmianie na stanowiskach po zbożach w trzecim-czwartym roku po oborniku. Należy jednak pamiętać, że na tym samym stanowisku bobik nie powinien być siany częściej niż co 4-5 lat po sobie oraz motylkowych wieloletnich.
Wymagania pokarmowe bobiku
Potrzeby pokarmowe bobiku są niemal 2-3 krotnie większe w porównaniu ze zbożami. Może jednak pobierać składniki pokarmowe z trudno dostępnych związków znajdujących się w glebie. Dla utworzenia jednej tony plonu głównego i ubocznego bobik potrzebuje 60 kg N, 40–60 kg K2O, 25–40 kg CaO, 6 kg S, 6 kg MgO, 100 g Zn, 45 g Mn, 32 g B oraz 20 g Cu.
Dzięki symbiozie z bakteriami brodawkowymi, bobik może korzystać z azotu atmosferycznego, jednak wprowadzenie azotu mineralnego w odpowiednich ilościach korzystnie wpływa na wielkość plonu nasion. Na mniej zasobnych obszarach, zwłaszcza w początkowej fazie wzrostu roślin, zanim wykształcą się brodawki korzeniowe, zaleca się stosowanie startowych dawek azotu.
Bobik słabo toleruje niedobory mikroelementów, które mogą prowadzić do chloroz, redukcji liczby strąków oraz zaburzeń w rozwoju roślin.
Bobik uprawa – materiał siewny
Zaleca się korzystanie z kwalifikowanego materiału siewnego, który posiada ustaloną wartość użytkową oraz znaną masę 1000 nasion. Dzięki temu można precyzyjnie określić odpowiednią ilość nasion do wysiewu, zapewniając optymalną gęstość łanu. Materiał siewny powinien być poddany zabiegom zaprawy środkami grzybobójczymi oraz szczepieniu nitraginą, która zwiększa stopień brodawkowania oraz asymilacji azotu atmosferycznego.
Bobik uprawa – siew
Ponieważ bobik zaczyna kiełkowanie już w temperaturze 1–2˚C, zaleca się przeprowadzanie siewu możliwie wcześnie, co umożliwia efektywne wykorzystanie wilgoci zgromadzonej w glebie.
Termin siewu bobiku obejmuje okres od II dekady marca do III dekady kwietnia. Zbyt wczesny siew może prowadzić do zaburzeń fizjologicznych roślin z powodu niskich temperatur.
Z kolei opóźniony termin siewu bobiku skutkuje zmniejszeniem liczby strąków i nasion, co przekłada się na obniżenie poziomu plonowania.
Jak siać bobik?
Nasiona bobiku powinny być umieszczone w glebie na głębokości około 8–10 cm. Mniejsza głębokość jest zalecana w przypadku gleb zwięzłych, natomiast większa dla gleb lekkich. Optymalna norma wysiewu dla odmian tradycyjnych wynosi 45–50 roślin/m2. Natomiast dla odmian samokończących 55–65 roślin/m2. Odległość między rzędami powinna wynosić 20–25 cm.
Zwalczanie chwastów w uprawie bobiku
Bobik charakteryzuje się wysoką konkurencyjnością wobec chwastów w późniejszych fazach wzrostu. Niemniej w początkowym etapie rozwoju, ze względu na niską obsadę roślin oraz długi okres wschodów, jest bardzo podatny na zachwaszczenie.
Chwasty niekontrolowane w tym okresie prowadzą do ograniczenia plonowania oraz wylegania roślin. W początkowej fazie wzrostu bobik jest szczególnie podatny na zachwaszczenie przez rośliny o niższych wymaganiach termicznych podczas kiełkowania, w tym bodziszka, gwiazdnicę pospolitą, komosę białą, ostrożenia polnego, perz właściwy, rdestówkę powojowatą czy rumian polny.
Bobik uprawa – metody regulacji zachwaszczenia
Niechemiczne metody regulacji zachwaszczenia w bobiku opierają się na działaniach profilaktycznych oraz mechanicznym niszczeniu roślin konkurencyjnych i banku ich diaspor. Ograniczenie wystąpienia banku diaspor powinno być przeprowadzone już w zespole uprawek pożniwnych, poprzez pobudzanie nasion chwastów do kiełkowania. Następnie zwalczanie ich siewek za pomocą 1-2 krotnego bronowania plantacji.
Chemiczna redukcja zachwaszczenia w bobiku może być przeprowadzona bezpośrednio po siewie oraz powschodowo. Obecnie do zwalczania chwastów w uprawie bobiku dopuszczone są środki zawierające jako substancję czynną m. in. pendimetalinę, chlomazon, chizalofop-P etylu, propachizafop, fluazyfop-P butylu, aklonifen, bentazon, prosulfokarb, kletodym, chlomazon oraz metobromuron.
Wysoką skuteczność przynosi stosowanie herbicydów przedwschodowych zawierających dwie substancje czynne – pendimetalinę i chlomazon, takich jak Stallion® 363 CS. Stallion® 363 CS to selektywny herbicyd o działaniu układowym, występujący w formie zawiesiny kapsuł w cieczy do rozcieńczania wodą. Zwalcza szerokie spektrum chwastów jedno- i dwuliściennych, stanowiących duże zagrożenie dla upraw bobiku, grochu oraz ziemniaków.
Bobik uprawa – najgroźniejsze choroby grzybowe
Bobik może być porażany przez licznych sprawców chorób. Do najgroźniejszych chorób bobiku należą askochytoza bobiku, czekoladowa plamistość bobiku oraz rdza bobiku.
Choroby grzybowe bobiku – Askochytoza bobiku
Chorobę wywołuje grzyb Didymella fabae. Źródło infekcji stanowią zimujące grzybnie w nasionach i resztkach roślinnych oraz zarodniki konidialne. W wyniku askochytozy bobiku na wszystkich nadziemnych częściach roślin widoczne są brunatne plamy z jaśniejszym centrum oraz ciemnej obwódce. Wewnątrz tych plam widoczne są czarne owocniki grzybów. Plamy na łodygach mogą prowadzić do łamania się roślin.
Strąki bobiku porażone askochytozą bobiku mogą być nawet w 80% pokryte nekrotycznymi plamami. Askochytoza bobiku powoduje znaczne straty w uprawie, prowadząc do obniżenia plonowania roślin.
Bobik uprawa – choroby – czekoladowa plamistość bobiku
Czekoladową plamistość bobiku wywołuje grzyb Botrytis fabae. Choroba rozprzestrzenia się poprzez porażone nasiona, resztki pożniwne oraz zarodniki konidialne. Charakterystycznym objawem tej choroby jest pojawianie się niewielkich plam o kolorze czekoladowym z szaro-brązową obwódką na górnej stronie liści. Często obszary plam ulegają nekrozie. Plamy mogą również występować na łodygach, prowadząc do ich łamania. Porażone strąki często przedwcześnie opadają.
Czekoladowa plamistość bobiku jest groźną chorobą, która może skutkować stratami w plonach sięgającymi nawet 25% plonu.
Choroby grzybowe bobiku – rdza bobiku
Rdzę bobiku wywołuje grzyb Uromyces viciae-fabae. Źródło infekcji stanowią porażone resztki pożniwne oraz zarodniki grzyba, które znajdują się w powietrzu. Choroba ma postać niewielkich rdzawych, wypukłych plamek, na których znajdują się skupiska pylących zarodników. Porażone rośliny żółkną oraz zamierają.
Na chwilę obecną zarejestrowanych i dopuszczonych do użytku w uprawie bobiku są fungicydy zawierające jako substancję czynną fludioksonil, azoksystrobinę oraz siarkę.
Bobik uprawa – choroby wirusowe
Wiek i faza rozwojowa bobiku ma duże znaczenie w przypadku porażenia roślin przez wirusy. Im rośliny są młodsze tym z większymi stratami należy się liczyć.
W uprawie bobiku najczęściej występują wirus ostrej mozaiki grochu Pea enation mosaic virus 1 (PEMV-1) oraz wirus ostrej mozaiki grochu-2 Pea enation mosaic virus 2 (PEMV-2). Są to choroby przenoszone przez mszyce i prowadzą do obniżenia plonu nasion nawet o 40%. Wpływają również na obniżenie siły kiełkowania wytworzonych nasion. Porażone liście stają się drobniejsze z chlorotycznymi plamami. Od ich spodniej części mogą występować charakterystyczne narośla.
Bobik uprawa – najważniejsze szkodniki
Do najważniejszych i najgroźniejszych szkodników w uprawie bobiku należą mszyce, oprzędziki, śmietka kiełkówka, wciornastki oraz strąkowiec bobowy.
Szkodniki bobiku – mszyce
Najczęściej atakującymi bobik gatunkami mszyc są mszyca grochowa, mszyca burakowa, mszyca lucernowo-grochodrzewowa oraz mszyca trzmielinowo-burakowa. Występując w dużym nasileniu prowadzą do ogładzania roślin. Dodatkowo, wydzielają spadź stanowiącą pożywkę do rozwoju grzybów oraz przenoszą groźne wirusy.
Oprzędziki – szkodniki bobiku
Spośród oprzędzików bobik najczęściej uszkadzają oprzędzik pręgowany oraz oprzędzik wielożerny. Dorosłe chrząszcze żerują na młodych kiełkach i roślinach bobiku prowadząc do ich uszkodzenia lub zniszczenia. Z kolei larwy żerują na brodawkach korzeniowych powodując zahamowanie procesu asymilacji wolnego azotu z powietrza.
Bobik uprawa – szkodniki – śmietka kiełkówka
Szkody w uprawie wyrządzają larwy śmietki kiełkówki, które wgryzają się do środka liścieni i drążą w nich chodniki. Takie rośliny słabo się rozwijają lub zamierają.
Wciornastki w uprawie bobiku
Uprawie bobiku zagraża głównie wciornastek grochowiec. Szkody wyrządzają zarówno postacie dorosłe, jak i larwy. Podczas żerowania chrząszcze nakłuwają i wysysają soki z roślin prowadząc do ogładzania roślin oraz zamierania tkanek. Z kolei w miejscu żerowania larw tkanka gnije. Silnie porażone rośliny nie wytwarzają strąków.
Szkodniki bobiku – strąkowiec bobowy
Larwy strąkowca bobowego żerują wewnątrz nasion bobiku prowadząc do obniżenia ich zdolności kiełkowania.
Obecnie dozwolonymi substancjami chemicznymi do zwalczania szkodników w bobiku są acetamipryd oraz acetamipryd. Alternatywą dla preparatów chemicznych są środki mikrobiologiczne zawierające Bacillus thuringiensis var. Kurstaki, Bacillus thuringiensis var. Aizawai oraz Beauveria bassiana.
