Mszyce – jak zwalczać szkodniki w uprawach?
Mszyce to powszechnie występujące szkodniki w uprawach, które podczas masowego pojawu mogą powodować poważne straty w wielkości i jakości plonów. Ich szkodliwość ma charakter zarówno bezpośredni, jak i pośredni. Szybkie rozmnażanie oraz zdolność do przenoszenia wirusów sprawiają, że wczesne rozpoznanie i skuteczne zwalczanie jest niezbędne dla ochrony roślin i zachowania rentowności upraw.
Dlaczego mszyce to groźne szkodniki w uprawach zbóż ozimych?
W uprawach zbóż mszyce, obok skrzypionek i pryszczarków, są najważniejszymi gospodarczo gatunkami szkodników (Horoszkiewicz-Janka i in., 2023). Zgodnie z aktualnymi prognozami ich znaczenie gospodarcze będzie sukcesywnie wzrastać.
Jakie szkody powodują mszyce zbożowe?
Mszyce zbożowe są groźnymi szkodnikami w uprawie zbóż ozimych, a ich pojaw, w zależności od przebiegu pogody, może być rozciągnięty w czasie. Mszyce zbożowe wyrządzają dwa rodzaje szkód: bezpośrednie i pośrednie.
Szkody bezpośrednie
Żerując na liściach i źdźbłach, mszyce wysysają soki roślinne, co prowadzi do:
- utraty turgoru,
- skręcania i więdnięcia liści,
- ograniczenia fotosyntezy,
- zahamowania wzrostu i obniżenia plonów.
Osłabione rośliny gorzej zimują i stają się bardziej podatne na stresy środowiskowe.
Szkody pośrednie
Największe zagrożenie ze strony mszyc stanowi jednak roznoszenie wirusów, zwłaszcza wirusa żółtej karłowatości jęczmienia (BYDV). Zakażenie BYDV powoduje:
- żółknięcie liści,
- karłowacenie roślin,
- spadek plonowania,
- w skrajnych przypadkach – całkowite zniszczenie plantacji
Dodatkowo osłabione żerowaniem mszyc rośliny stają się bardziej podatne na wtórne infekcje wywoływane przez patogeny.
Jak rozpoznać obecność mszyc w zbożu?
Pierwszym sygnałem obecności mszyc są charakterystyczne objawy na liściach: żółknięcie, deformacje i zwijanie się blaszki liściowej. Warto też regularnie obserwować rośliny, zwłaszcza w okresach ciepłej jesieni i łagodnej zimy, gdy mszyce mogą przetrwać w uprawach ozimych.
Mszyce – kiedy zwalczać szkodniki w uprawach zbóż ozimych?
Lustracje plantacji należy rozpocząć już od momentu wschodów, ponieważ mszyce mogą zasiedlać zboża nawet we wczesnej fazie szpilkowania. Dla zwiększenia skuteczności monitoringu zaleca się uzupełnianie obserwacji polowych o żółte tablice lepowe lub naczynia, które pozwalają na wczesne wykrycie pojawiających się mszyc. W przypadku stwierdzenia obecności szkodników wskazane jest zastosowanie odpowiedniego, zalecanego insektycydu. Podczas długiej, ciepłej jesieni naloty mszyc mogą utrzymywać się przez dłuższy czas, co sprawia, że pojedynczy zabieg ochronny bywa niewystarczający i może wymagać powtórzenia.
Mszyce – czym i jak zwalczać szkodniki w uprawach zbóż ozimych
W uprawach wszystkich roślin najważniejsze jest podejmowanie działań mających na celu ograniczenie ryzyka wystąpienia szkodników. Do najważniejszych metod profilaktycznych należy stosowanie odpowiedniej agrotechniki, obejmującej m.in. właściwy płodozmian, izolację przestrzenną plantacji, stosowanie wysokiej jakości materiału siewnego oraz utrzymanie właściwych parametrów siewu.
Skuteczna ochrona zbóż ozimych przed mszycami wymaga także:
- monitoringu populacji – regularne lustracje plantacji,
- odpowiedniego terminu siewu – zbyt wczesne siewy sprzyjają zasiedleniu przez mszyce,
- interwencyjnych zabiegów insektycydowych, jeśli przekroczony zostanie próg ekonomicznej szkodliwości.
Bibliografia:
Horoszkiewicz-Janka J., Strażyński P., Mrówczyński M. (red) (2023). Metodyka Integrowanej Produkcji Pszenicy Ozimej i Jarej. Integrowana produkcja urzędowo kontrolowana. Opracowanie zbiorowe. Instytut Ochrony Roślin – Państwowy Instytut Badawczy, Poznań.
