Szkodniki magazynowe zbóż

Inne

Szkodniki magazynowe zbóż stanowią poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa żywnościowego na całym świecie. Powodują znaczne straty ekonomiczne w sektorze rolniczym, zagrażające stabilności rynków rolnych i podnoszące koszty produkcji żywności. Zwalczanie szkodników magazynowych jest niezwykle trudne przez ich zdolność do szybkiej adaptacji, a także globalizację handlu, która sprzyja ich szybkiemu rozprzestrzenianiu się.

Szkodniki magazynowe zbóż – szkodliwość

W skali globalnej szacuje się, że szkodniki magazynowe powodują straty ekonomiczne wynoszące około 10 proc. zbiorów. W Polsce sam wołek zbożowy potrafi zniszczyć około 5 proc. przechowywanego ziarna, przy czym ta wartość może być zaniżona.

Wskutek żerowania szkodników magazynowych dochodzi do ubytku masy i pogorszenia jakości ziarna, które zostaje zanieczyszczone odchodami, wylinkami i martwymi osobnikami. Zanieczyszczenie spowodowane przez szkodniki magazynowe często prowadzi do zawilgocenia przechowywanego ziarna i jego przegrzewania, co sprzyja rozwojowi grzybów.

Najczęściej spotykane szkodniki magazynowe zbóż

Szkodniki magazynowe zbóż – chrząszcze

Kapturnik zbożowiec Rhyzopertha dominica

Kapturnik zbożowiec to chrząszcz o brunatnej barwie, osiągający do 3 mm długości. Gatunek pochodzi prawdopodobnie z Indii. Samice kapturnika zbożowca odznaczają się dużą płodnością i w ciągu życia składają nawet po 400 jaj. Młode larwy początkowo żerują w pyle wytworzonym przez starsze larwy i chrząszcze. Z czasem wgryzają się do wnętrza ziarniaków. Obecność kapturnika zbożowca w ziarniakach zdradza słodkawy zapach feromonów. Żerujące owady nie powodują zagrzewania się ziarna.

Szkodniki magazynowe zbóż - kapturnik zbożowiec — Kapturnik zbożowiec

Mącznik młynarek Tenebrio molitor

Mącznik młynarek – chrząszcz o barwie od ciemnobrązowej do czarnej, osiągający długość do 16 mm. Często wlatuje do pomieszczeń magazynowych zwabiony światłem. Samice składają do 500 jaj. Larwy żerują w głębszych warstwach magazynowanych produktów, niszcząc nie tylko żywność, ale także opakowania wykonane z tworzyw naturalnych.

Spichrzel surynamski Oryzaephilus surinamensis

Spichrzel surynamski – długowieczny chrząszcz z rodziny zgniotkowatych. Osiąga długość ciała około 3,5 mm i ma brunatną barwę. Chętnie żeruje na rozdrobnionym ziarnie i może przetrwać zimę w nieogrzewanych magazynach.

Szkodniki magazynowe zbóż - spichrzel surynamski — Spichrzel surynamski

Wołek zbożowy Sitophilus granarius

Wołek zbożowy to brunatny chrząszcz z charakterystycznym, długim ryjkiem. Osiąga około 5 mm długości ciała. Jest bardzo odporny na niskie temperatury i nie potrafi latać, przez co rozprzestrzenia się wraz z zanieczyszczonym ziarnem.

Szkodniki magazynowe zbóż - wołek zbożowy — Wołek zbożowy

Pleśniakowiec lśniący Alphitobius diaperinus

Pleśniakowiec lśniący to owalny chrząszcz o długości ciała dochodzącej do 6 mm, o brunatno-czarnej barwie i intensywnym połysku. Larwy pleśniakowca lśniącego preferują zniszczone już ziarno, ale mogą także żerować na produktach pochodzenia zwierzęcego.

Szkodnik magazynowy - pleśniakowiec lśniący — Pleśniakowiec lśniący

Szkodniki magazynowe zbóż – motyle

Omacnica spichrzanka Plodia interpunctella

Omacnica spichrzanka znana również jako mól spożywczy, jest motylem dorastającym do 10 mm długości ciała i rozpiętości skrzydeł 20 mm. Skrzydła pierwszej pary omacnicy są beżowo-brązowe, a tylne jasne. Samice składają średnio 200 jaj, ale niektóre osobniki mogą złożyć nawet 500. Omacnica spichrzanka jest jednym z najpospolitszych szkodników magazynowych, który żeruje nie tylko na produktach roślinnych, ale także np. na mleku w proszku. Larwy omacnicy spichrzanki niszczą również opakowania.

Mklik mączny Ephestia kuehniella

Mklik mączny to gatunek motyla z rodziny omacnicowatych. Osiąga około 14 mm długości i 25 mm rozpiętości skrzydeł. Pierwsza para skrzydeł jest szara z rysunkiem z ciemnych łusek, druga – jasnoszara z ciemnym żyłkowaniem. Mklik mączny jest jednym z najgroźniejszych szkodników magazynowych zbóż. Gąsienice mklika mącznego, oprócz zbóż, mogą żerować również na suchych owadach. Porażone przez mklika ziarniaki są rozdrobnione i pokryte lepką nicią. Wskutek żerowania mklika mącznego może dochodzić do zawilgocenia i pleśnienia produktów rolnych.

Mklik mączny - szkodnik magazynowy — Mklik mączny

Skośnik zbożowiaczek Sitotroga cerealella

Skośnik zbożowiaczek to motyl o rozpiętości skrzydeł do 19 mm. Skrzydła pierwszej pary są wąskie, z wyraźną strzępiną i charakterystycznym, ciemnym rysunkiem na żółtawym tle. W Polsce występuje wyłącznie w pomieszczeniach zamkniętych. Skośnik zbożowiaczek do magazynów trafia najczęściej wraz z zainfekowanym zbożem.

Skośnik zbożowiaczek - szkodnik magazynowy — Ziarna zniszczone przez skośnika zbożowiaczka

Inne szkodniki magazynowe

Rozkruszek mączny Acarus siro

Rozkruszek mączny to roztocz o długości ciała 0,4-0,7 mm. Samice rozkruszka są większe od samców. Dzięki małym rozmiarom, wysokiej płodności i zdolności do rozwoju w niskich temperaturach, rozkruszek mączny jest jednym z najpospolitszych i najbardziej szkodliwych owadów magazynowych w Polsce.

Monitoring szkodników w magazynach zbóż

Monitoring jest kluczowym elementem zintegrowanego systemu zwalczania szkodników magazynowych. Pozwala na wczesne wykrycie zagrożeń i podjęcie odpowiednich działań.

Podstawowe elementy monitoringu pod katem szkodników magazynowych

Wywiad

Zebranie informacji o historii występowania szkodników w danym obiekcie oraz o ostatnich dostawach zboża.

Lustracja pomieszczeń

Regularne oględziny magazynów, w tym ścian, podłóg, sufitów i urządzeń, w celu wykrycia śladów aktywności szkodników, np. odchodów, uszkodzonych opakowań.

Pobieranie próbek

Systematyczne pobieranie próbek z różnych partii zboża i ich analiza pod kątem obecności szkodników magazynowych

Kontrola pułapek

Regularne sprawdzanie pułapek feromonowych i lepowych, aby ocenić liczebność populacji szkodników w magazynie.