Rodzaje zbóż. Podział i charakterystyka

Uprawy polowe

Wielu polskich rolników zajmuje się uprawą zboża. Do najbardziej popularnych rodzajów zbóż uprawianych w naszym kraju należą: jęczmień zwyczajny, owies siewny, pszenica, żyto oraz pszenżyto. Przeczytaj, czym charakteryzują się poszczególne rodzaje zbóż i w jakim terminie należy rozpocząć ich siew.

Rodzaje zbóż w Polsce

Jęczmień zwyczajny (Hordeum vulgare L.)

W Polsce uprawiany jest głównie jęczmień jary. Jego forma ozima jest mało popularna ze względu na niską mrozoodporność, w porównaniu do pozostałych zbóż ozimych. Termin wysiewu formy ozimej przypada pomiędzy 10, a 25 września, natomiast zbiór w drugiej połowie lipca. Formę jarą można wysiewać już w drugiej połowie marca, a zbierać w sierpniu. Do uprawy obu form zaleca się przede wszystkim gleby kompleksów pszennego bardzo dobrego oraz dobrego, pszennego górskiego i zbożowego górskiego, żytniego bardzo dobrego oraz zbożowo-pastewnego mocnego. Liście jęczmienia mają kształt lancetowaty, węższy niż u pszenicy. Jęczmień, zależnie od formy dorasta do 100 cm wysokości, przy czym forma ozima jest wyższa od jarej. Kwiatostan jęczmienia stanowi kłos dwu- lub wielorzędowy z bardzo długimi ościami (nawet do 15 cm). Ziarno ma kształt wrzecionowaty lub baryłkowaty.

Przeczytaj więcej na: ochrona roślin

……………………………………………………

Owies siewny  (Avena sativa L.)

Owies siewny jest zbożem jarym lub ozimym. W Polsce ze względu na klimat uprawiana jest jego forma jara. Ze wszystkich zbóż ma najsilniej rozwinięty system korzeniowy, dzięki czemu może efektywnie pobierać składniki pokarmowe znajdujące się w glebie. Ma duże wymagania co do wilgotności gleby i jest wrażliwy na susze. Z tego powodu nie poleca się jego uprawy na glebach lekkich i przepuszczalnych. Jako, że nie boi się przymrozków powinien być siany jak najwcześniej. Nie ma jednoznacznego terminu. Należy przyjąć zasadę, że trzeba siać go tuż po obeschnięciu ziemi. Jego zbiór przypada na III dekadę lipca i trwa zazwyczaj do II dekady sierpnia. Owies dorasta do 110 cm. Jego liście są szeroko lancetowate, gładkie, czasem pokryte włoskami. Kwiatostan owsa stanowi wiecha o długości do 30 cm. Ze względu na kształt może być chorągiewkowata lub rozpierzchła. Ziarniak otoczony jest dwiema plewkami. Zależnie od tego, czy podczas omłoty plewki oddzielają się od ziarna, owies dzieli się na dwie formy – oplewione i nagoziarniste.

Zachęcamy do zapoznania sie z artykułem: Poznaj 5 chorób, które najczęściej atakują zboża

……………………………………………………

Pszenica (Triticum L.)

Jest zbożem jarym lub ozimym. W zależności od formy może dorastać do 110 cm wysokości. Liście pszenicy są podłużnie lancetowate. Idealne gleby pod uprawę pszenicy to gleby kompleksu pszennego bardzo dobrego i dobrego (od klasy I do IIIb). Pszenicę ozimą wysiewa się od II do III dekady września. Wysiew formy jarej przypada na III dekadę marca i I kwietnia. Termin zbioru obu form  zależy od stopnia dojrzałości i przypada na późne lato. Kwiatostan pszenicy stanowi kłos, najczęściej o kształcie cylindrycznym. Ziarniak ma wrzecionowaty kształt i może być barwy jasnożółtej lub czerwonej. Jego cechą charakterystyczną jest szczoteczka z włosków, tzw. bródka. Oprócz ziarniaków pszenicy posiada ją jeszcze żyto i pszenżyto. Owies i jęczmień jej nie posiadają.

Więcej na temat siewu pszenicy: Termin siewu pszenicy ozimej – o tym należy pamiętać!

……………………………………………………

Żyto (Secale L.)

Żyto posiada formę jarą i ozimą. Zależnie od formy dorasta do 150 cm wysokości. Liście mają kształt podłużnie lancetowaty. Jego kwiatostan stanowi kłos złożony. Ziarniak ma kształt wrzecionowaty i szarozielony kolor. Żyto ma niewielkie wymagania glebowe. Na jego uprawę zaleca się gleby kompleksu żytniego dobrego, żytniego słabego, żytniego najsłabszego, zbożowo-pastewnego słabego oraz zbożowego górskiego. Żyto ozime wysiewa się w II i III dekadzie września. Zbiór przypada na fazę osiągnięcia przez zboże pełnej dojrzałości BBCH 89 i wilgotność ziarna wynosi 14–15%. Żyto jare wymaga wczesnego siewu, najlepiej w III dekadzie marca lub I kwietnia.

Chcesz dowiedzieć się, jak wygląda rynek zbóż w Polsce – Rynek zbóż w Polsce – Sprawdź prognozy i perspektywy

.……………………………………………………

 Pszenżyto (×Triticosecale)

(Powstaje w wyniku zapylenia pszenicy żytem)

Pszenżyto łączy w sobie cechy wyglądu, pokroju i cech uprawnych obydwu gatunków rodzicielskich. Posiada formę jarą i ozimą. Ma wysokie wymagania wodne. Wymagania glebowe pszenżyta są mniejsze niż u pszenicy, ale większe niż żyta. Do jego uprawy zaleca się gleby kompleksów pszennego bardzo dobrego i dobrego, żytniego bardzo dobrego, pszennego górskiego i zbożowego górskiego oraz zbożowo-pastewnego mocnego. Na słabszych glebach może być również uprawiane, ale w takim przypadku należy dokładnie przemyśleć dobór odmiany oraz unikać uproszczeń agrotechnicznych. Forma ozima może być siana w trzech jesiennych terminach: wczesnym ( 50–60 dni wegetacji jesienią), optymalnym (40–50 dni) oraz późnym (30–40 dni). Wysiew formy jarej, jak u pszenicy, przypada na III dekadę marca i I kwietnia. Zbiór, jak w przypadku pozostałych gatunków zbóż, przypada na fazę osiągnięcia przez zboże pełnej dojrzałości i wilgotności ziarna 14–15%.