Głownia guzowata kukurydzy
Głownia guzowata kukurydzy to dość częsta choroba grzybowa objawiająca się powstawaniem charakterystycznych narośli. Jej intensywność w dużej mierze zależy od przebiegu pogody. W warunkach sprzyjających dla rozwoju grzyba straty w plonie oscylują w granicach 10%. Jak skutecznie walczyć z chorobą?
Głownia guzowata kukurydzy to choroba grzybowa wywoływana przez Ustilago maydis. Pojawia się na zbożu już w początkowym okresie wegetacji i tym samym łatwo przenika przez cienkie ściany komórkowe. Źródłem porażenia są zarodniki zimujące w glebie, materiale siewnym oraz w resztkach pożniwnych. Formy przetrwalnikowe zachowują zdolność do infekcji przez trzy lata. Chorobie sprzyja długo utrzymująca się ciepła pogoda z przelotnymi opadami.
Charakterystyczne objawy i szkodliwość głowni guzowatej
Pierwsza generacja patogena pojawia się na kukurydzy w fazie 4-7 liścia, gdy rośliny są podatne na zamieranie. Przypada to na okres od końca maja do końca czerwca. Zaatakowane rośliny słabo rosną, są zdeformowane, często wytwarzają pędy boczne i nie zawiązują kolb. Mogą także ginąć. Druga generacja poraża kukurydzę w fazie wyrzucania wiech i kwitnienia (lipiec). W szczególności czyni spustoszenie w egzemplarzach, których łodygi, wiechy i młode kolby uległy uszkodzeniom mechanicznym (np.: na wskutek gradu lub żerowania szkodników). Jeśli narośla pojawiają się na w środkowej lub górnej części łodyg oraz infekują kolby, kukurydza nie wytworzy ziarna. Trzecia – najmniej szkodliwa generacja – opanowuje kolby w okresie wypełniania i mlecznej dojrzałości ziarna. Nie ma dużego wpływu na wysokość plonu, natomiast powoduje pogorszenie jego jakości.
Chorobę rozpoznaje się po naroślach, które początkowo są miękkie, jasne, otoczone srebrzystą błoną. Mogą mieć średnicę od jednego do kilkunastu centymetrów i różny kształt. W ich środku znajdują się zainfekowane i przerośnięte komórki kukurydzy oraz strzępki grzyba z zarodnikami. Z czasem guzy zasychają a ich ścianki pękają odsłaniając zarodniki, które są rozsiewane przez wiatr i powodują kolejne infekcje. Porażone kolby nie nadają się do zbioru, gdyż większość znajdujących się w nich ziaren ulega degradacji. W konsekwencji choroba powoduje obniżenie plonu o 10%. Grzyb nie wytwarza mitotoksyn, pomimo tego kukurydza silnie porażona nie powinna być przeznaczana na kiszonkę.
Zwalczanie choroby grzybowej
Główne działania ochronne skupiają się na profilaktyce – utrzymaniu kukurydzy w dobrej kondycji, optymalnym terminie siewu i gęstości. Duże znaczenie mają także zabiegi po zbiorze – neutralizacja resztek pożniwnych przez dokładne rozdrobnienie i przeoranie. Na mniejszych areałach można pokusić się o ręczne wycinanie i palenie porażonych roślin. Uprawy należy w szczególności chronić przed wczesnowiosenną grupą szkodników (np.: ploniarką zbożówką). Do tradycyjnych metod należy zaprawianie nasion (preparatami zawierającymi tritikonazol, fludioksonil, metalaksyl-M, tiuram oraz karboksynę). Niestety brakuje zarejestrowanych fungicydów do bezpośredniego zwalczania głowni guzowatej kukurydzy.
