Szkodniki upraw szklarniowych – kompendium
Dzięki stałej, wysokiej temperaturze oraz obfitości dostępnego pokarmu szkodniki upraw szklarniowych mogą błyskawicznie zwiększać swoją populację oraz w krótkim czasie spowodować dotkliwe straty ekonomiczne. W sytuacji, kiedy występują masowo stają się trudne do zwalczania. W tym kompendium przyjrzymy się najgroźniejszym gatunkom szkodników upraw szklarniowych oraz metodom ich zwalczania.
Szkodniki upraw szklarniowych – przędziorki
Przędziorki stanowią grupę należącą do najgroźniejszych szkodników występujących w uprawach szklarniowych. Najczęściej spotykanym gatunkiem jest przędziorek chmielowiec Tetranychus urticae. Atakuje ponad 160 gatunków roślin, powodując przy tym ogromne straty w plonach.
Zwalczanie przędziorka, ze względu na dużą plenność i występowanie wielu pokoleń w ciągu roku oraz szybkie nabywanie odporności na środki ochrony roślin jest trudne.
Wykrywanie przędziorka w szklarni
Ze względu na niewielkie rozmiary, które nie przekraczają 0,5 mm, stwierdzenie obecności przędziorka w uprawie gołym okiem jest praktycznie niemożliwe. Do przeprowadzenia dokładnej lustracji upraw, konieczne jest wyposażenie się w narzędzia powiększające lub korzystanie z telefonu z wysokiej jakości aparatem umożliwiającym znaczne powiększenie zdjęć.
Przędziorki żerują głównie na spodniej stronie liści wysysając z nich sok komórkowy. Szkodniki te mogą również pojawiać się na owocach. W początkowym okresie żerowania na liściach można dostrzec niewielkie, jasne plamki. W późniejszym etapie uszkodzone liście bieleją i zamierają. Rośliny zasiedlone przez przędziorki pokryte są niewielkimi pajęczynami. W okresie wiosennym, w pierwszej kolejności porażane przez przędziorki są rośliny znajdujące się w sąsiedztwie rur grzejnych.
Szkodniki upraw szklarniowych – mszyce
Mszyce są liczną grupą szkodników, które stanowią poważne zagrożenie dla roślin uprawnych. W szklarniach najczęściej spotykanymi gatunkami są: mszyca brzoskwiniowa Myzus persicae, mszyca ogórkowa Aphis gossypii, Mszyca szklarniowa plamista Neomyzus circumflexus, mszyca szklarniowa wielożerna Myzus ascalonicus, mszyca ziemniaczana smugowa Macrosiphum euphorbiae oraz mszyca ziemniaczana średnia Aulacorthum solani.
Mszyce – szkody wyrządzane w szklarniach
Mszyce wyrządzają w roślinach szkody zarówno bezpośrednie i pośrednie. Nakłuwając tkanki wysysają sok komórkowy prowadząc tym do ogładzania roślin i redukcji ich plonu. Mszyce wydzielają również spadź miodową, która oblepiając rośliny staje pożywką do rozwoju grzybów sadzakowych. Dodatkowo, mszyce stanowią wektor przenoszący wirusy, m.in. Y ziemniaka, mozaiki tytoniu czy mozaiki ogórka.
Szkodniki upraw szklarniowych – wykrywanie mszyc w szklarni
Mszyce przeważnie atakują młode części roślin, zwłaszcza spodnią stronę liści oraz pąki kwiatowe. Uszkodzone rośliny słabiej rosną oraz ulegają deformacji, a ich liście przebarwiają się, skręcają i zasychają. Dodatkowym sygnałem obecności szkodników na porażonych roślinach jest obecność pozostawionych przez nie wylinek i wydzieliny w postaci rosy miodowej.
Mączlik – groźne szkodniki upraw szklarniowych
Najczęściej spotykane gatunki mączlików w szklarniach to mączlik ostroskrzydły Bemisia tabaci oraz mączlik szklarniowy Trialeurodes vaporariorum. Szkodniki te są polifagami odżywiającymi się sokiem komórkowym roślin. Żerowanie tych agrofagów prowadzi do redukcji potencjału fotosyntetycznego roślin, ich karłowacenia, a nawet zamierania.
Mączliki stanowią również wektor przenoszący ponad sto wirusów roślinnych, w tym Lettuce infectious yellows virus oraz wirusa żółtej kędzierzawości liści pomidora TYLCV.
Porażenie upraw przez mączliki w szklarniach może prowadzić do powstawania ogromnych strat w plonach wynoszących 20–100%.
Jak stwierdzić obecność mączlika w szklarni?
Na porażonych przez mączliki roślinach można zaobserwować różne objawy.
Do najczęstszych objawów obecności mączlika w szklarni należą:
- żółknięcie liści, żyłek oraz obszarów między liśćmi
- pojawianie się chlorotycznych plam
- skręcanie się liści i łodyg
- karłowacenie roślin.
Zasiedlone przez te szkodniki rośliny mogą być również pokryte rosą miodową.
Mączliki zasiedlają głównie spodnią stronę liści, jednak spotykane są niekiedy na ich górnej powierzchni. Wiosną mączliki osiedlają głównie rośliny rosnące w najcieplejszych miejscach w szklarni, zaś latem rośliny usytuowane w pobliżu okien, drzwi oraz wywietrzników.
Potrząsanie roślinami może zaniepokoić białe postacie dorosłe szkodnika, które płoszone podfruwają do góry i szybko osiadają z powrotem. Dla monitorowania pojawu dorosłych osobników mączlika można zastosować żółte tablice lepowe.
Szkodniki upraw szklarniowych – miniarki
Miniarki atakują wiele gatunków roślin uprawianych w szklarniach. Najczęściej występującymi gatunkami tego szkodnika są miniarka ciepłolubka Liriomyza trifolii, miniarka psiankowata Liriomyza bryoniae oraz miniarka szklarniówka Liriomyza huidobrensis.
Szkody wyrządzają zarówno dorosłe muchówki, jak również larwy. Samice nakłuwają pokładełkami liście i składające do wnętrza jaja, zaś larwy odżywiające się miękiszem liści. Uszkodzenia spowodowane przez larwy miniarki prowadzą do zmniejszenia powierzchni asymilacyjnej liści oraz osłabienia roślin. Uszkodzone rośliny posiadają obniżoną jakość handlową.
Jak wykryć obecność miniarki w szklarniach?
Larwy miniarek żerują wewnątrz liści wyjadają miękisz pomiędzy górną, a dolną skórką. W ten sposób tworzą tunele, tzw. „miny” wypełnione odchodami. Miny są widoczne gołym okiem i przybierają barwę od srebrzystej do brązowe oraz kształt pasów, łuków lub zygzaków. Wykrywanie dorosłych miniarek w szklarni można przeprowadzać przy użyciu żółtych tablic lepowych.
Wciornastki – szkodniki upraw szklarniowych
Wciornastki stanowią liczną grupę szkodników upraw szklarniowych. Najgroźniejszym gatunkiem jest wciornastek zachodni Frankliniella occidentalis, przywleczony z Ameryki Północnej. Wciornastek zachodni jest polifagiem, który nie wykazuje szczególnych preferencji w wyborze roślin żywicielskich. Gatunek ten daje wiele pokoleń w ciągu roku.
Wciornastek zachodni – szkody w szklarniach
Zarówno stadia larwalne wciornastka, jak również dorosłe owady odżywiają się sokiem komórkowym roślin prowadząc do ich ogładzania, zahamowania wzrostu, skorkowacenia tkanek oraz deformacji owoców. Dodatkowo, wciornastek zachodni stanowi wektor przenoszący wirusa brązowej plamistości pomidora TSWV oraz wirusa nekrotycznej plamistości niecierpka INSV.
Monitoring wciornastka w szklarni
Na powierzchni porażonych przez wciornastki roślin widoczne są srebrzyste plamki. W przypadku silnego ataku szkodnika całe liście ulegają srebrzeniu i brązowieniu. W celu stwierdzenia obecności owadów można wytrząsać rośliny nad jasną powierzchnią umożliwiającą ich późniejsze zebranie. Stosowanie żółtych i niebieskich tablic lepowych ułatwia stwierdzenie wciornastka w szklarni.
Skośnik pomidorowy – szkodniki upraw szklarniowych
Skośnik pomidorowy Tuta absoluta jest stosunkowo nowym zagrożeniem w uprawie szklarniowej pomidorów oraz papryki i bakłażana. Może dać nawet dwanaście pokoleń w ciągu sezonu wegetacyjnego, jeśli tylko ma ku temu sprzyjające warunki.
W uprawach szklarniowych szkody wyrządzają gąsienice skośnika pomidorowego, które żerują na liściach, łodygach oraz zielonych owocach. W skrajnych przypadkach mogą całkowicie zniszczyć uprawę.
Gąsienice skośnika pomidorowego wgryzają się do wnętrza liści, łodyg oraz owoców tworząc srebrzyste miny oraz korytarze wypełnione odchodami. Z czasem miny ulegają nekrozie. Dorosłe samce skośnika pomidorowego w szklarniach można wykrywać za pomocą pułapek feromonowych.
Szkodniki upraw szklarniowych – błyszczka jarzynówka
Błyszczka jarzynówka Autographa gamma jest migrującym, polifagicznym gatunkiem szkodnika, który po przedostaniu się do szklarni może zimą hibernować. Jest bardzo plenny i w sprzyjających warunkach jego populacja szybko może osiągać duże rozmiary i powodować znaczne straty w uprawie. Szkody wyrządzają gąsienice błyszczki jarzynówki.
Wykrywanie obecności błyszczki jarzynówki w szklarniach
Szkody w uprawach nie tylko szklarniowych wyrządzają gąsienice błyszczki jarzynówki, które w trakcie żerowania wygryzają w roślinach różnej wielkości dziury oraz tworzą gołożery. Dodatkowo, powierzchnia porażonych roślin pokryta jest brązowymi odchodami. Do wykrywania samców motyli – błyszczka jarzynówka należy wykorzystywać w szklarniach pułapki feromonowe.
Groźne szkodniki upraw szklarniowych – słonecznica orężówka
Słonecznica orężówka Helicoverpa armigera jest inwazyjnym polifagicznym szkodnikiem, który w Polsce występuje okresowo. W warunkach szklarniowych słonecznica orężówka zagraża uprawom truskawki, pomidora i papryki. Straty gospodarcze powodują gąsienice. W Polsce słonecznica orężówka stanowi obecnie problem lokalny, jednak nie jest wykluczone, że w niedalekiej przyszłości będzie on znacznie przybierać na sile.
Jak wykryć obecność słonecznicy orężówki w szklarni?
Gąsienice słonecznicy orężówki żerują pojedynczo na nadziemnych częściach roślin. Ogryzają liście, wgryzają się do wnętrza pędów, kwiatów i owoców. Słonecznicę orężówkę w szklarni wykrywa się za pomocą pułapek fermowych.
Szkodniki w szklarniach – zwalczanie metodami biologicznymi
Ochrona upraw szklarniowych przed agrofagami może być prowadzona za pomocą metod biologicznych oraz chemicznych. Metoda biologiczna w zwalczaniu szkodników w szklarniach polega na wykorzystaniu makro- oraz mikroorganizmów, które są naturalnymi wrogami szkodników, a także za pomocą naturalnych wyciągów roślinnych.
Niewątpliwą zaletą stosowania metod biologicznych w zwalczaniu szkodników jest bezpieczeństwo dla środowiska i brak okresu karencji po zastosowaniu preparatów. Jednak należy pamiętać, że metody biologiczne cechują się wolniejszym działaniem, niż metody chemiczne oraz niższą skutecznością przy dużym nasileniu agrofagów.
Szkodniki upraw szklarniowych – zwalczanie metodami chemicznymi
28 czerwca 2023 roku nastąpiła długo oczekiwana rejestracja insektycydu Verimark® umożliwiającego zwalczanie szerokiego spektrum szkodników żerujących w szklarniach o trwałej konstrukcji odizolowanej od podłoża w uprawach pomidora, ogórka, papryki, bakłażana, dyniowatych, sałaty, fasoli i truskawki.
Verimark® na roślinie działa wgłębnie oraz translaminarnie, a w przypadku aplikacji do strefy korzeniowej także systemicznie. Paraliż owadów następuje w ciągu kilku godzin i objawia się zahamowaniem ruchu i żerowania szkodnika. Owady giną po 3-6 dniach od zabiegu. Verimark® może być stosowany w systemach fertygacji i nawadniania, dzięki czemu jego aplikacja jest prosta i umożliwia ochronę roślin przed takimi szkodnikami jak mszyce, miniarki, wciornastki, błyszczki, skośnik pomidorowy, słonecznica orężówka czy światłówka naziemnica. Dodatkowo, insektycyd Verimark® posiada tylko jeden dzień karencji dla większości upraw.
Pamiętaj!
Ze środków ochrony roślin należy korzystać z zachowaniem bezpieczeństwa. Przed każdym użyciem przeczytaj informacje zamieszczone w etykiecie i informacje dotyczące produktu. Zwróć uwagę na zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia oraz przestrzegaj środków bezpieczeństwa zamieszczonych w etykiecie.
