Opieka nad łanem – jak zapobiec porażeniom patogenami grzybowymi?
Opieka nad łanem, począwszy od wyboru odpowiedniej odmiany, przez przygotowanie roli, aż po siew i stosowanie zabiegów grzybobójczych, ma istotne znaczenie dla uzyskania wysokiej jakości, zdrowych plonów. Jednak jakość handlowa ziarna zależy również od jego przygotowania do przechowywania i samego magazynowania. Co warto wiedzieć w tym temacie, aby uniknąć przykrych niespodzianek takich, jak np. zanieczyszczenie mykotoksynami?
Problem mykotoksyn i nie tylko
Obecność mykotoksyn w zbożach i produktach zbożowych stanowi poważne ryzyko dla zdrowia publicznego i gospodarki rolnej na całym świecie. Szacuje się, że nawet 25 proc. światowych zbiorów ziarna może być zanieczyszczonych mykotoksynami.
Mykotoksyny są wysokotoksycznymi, wtórnymi metabolitami grzybów pleśniowych. Można je podzielić na „polowe”, powstające jeszcze przed zbiorem ziarna oraz „magazynowe”, tworzące się w warunkach niewłaściwego przechowywania. Mykotoksyny wykazują szereg szkodliwych właściwości, takich jak działanie rakotwórcze oraz mutagenne na organizm ludzki. Dlatego od 1 lipca 2024 roku zaczęły obowiązywać nowe, niższe limity dotyczące ich zawartości w zbożach i produktach zbożowych.
Należy mieć również na uwadze fakt, że porażenie zbóż patogenami grzybowymi to nie tylko kwestia mykotoksyn, ale również znacznych strat w plonie spowodowanych zamieraniem młodych roślin. Zgorzel siewek może powodować straty wynoszące nawet 20 proc. plonu, zaś mączniak prawdziwy zbóż i traw nawet 30 proc.
Opieka nad łanem, prawidłowa agrotechnika
Aby zapobiec porażeniom patogenami grzybowymi, kluczowe jest zastosowanie zdrowego materiału siewnego pochodzącego od odmian o wysokiej odporności.
Płodozmian stanowi kolejne narzędzie w ograniczaniu rozwoju chorób grzybowych, zwłaszcza że niektóre patogeny, takie jak grzyby powodujące fuzariozy, mogą przetrwać w glebie nawet przez 5 lat. Uproszczone systemy uprawy, w tym uprawa bezorkowa, mogą sprzyjać rozwojowi chorób grzybowych, dlatego zaleca się stosowanie zabiegów agrotechnicznych, takich jak wczesna podorywka czy głęboka orka, które niszczą stadia przetrwalnikowe patogenów.
Nadmierna gęstość siewu, prowadząca do zwiększenia wilgotności w łanie i ograniczenia wentylacji, stwarza optymalne warunki dla rozwoju chorób grzybowych. Zaś opóźnione zbiory zwiększają ryzyko porażenia ziarna przez fuzariozę kłosów.
Opieka nad łanem, zabiegi grzybobójcze
Zaprawianie nasion, jako zabieg przedsiewny, stanowi skuteczną metodę ograniczania presji chorób grzybowych w początkowych fazach rozwoju roślin. Kiełkujące siewki są szczególnie podatne na infekcje, takie jak pleśń śniegowa, zgorzel podstawy źdźbła czy fuzarioza. Fuzarioza może powodować nawet 20 proc. strat w plonie. Efektywność zaprawiania można dodatkowo zwiększyć poprzez zastosowanie mikrobiologicznych biostymulatorów, np. Accudo® <<< SPRAWDŹ! które znacznie wzmacniają odporność młodych roślin na stres.
Zabiegi fungicydowe w opiece nad łanem
Opieka nad łanem przed chorobami grzybowymi wymaga zastosowania zabiegów fungicydowych w istotnych okresach wegetacji:
- Zabieg T0. Wykonywany, w fazie krzewienia zbóż ozimych (BBCH 21), hamuje rozwój infekcji grzybowych i stanowi podstawę dalszej ochrony
- Zabieg T1. Przeprowadzany, w fazie strzelania w źdźbło (BBCH 30-31), ma na celu zwalczenie patogenów, które porażają zboża jesienią i wczesną wiosną
- Zabieg T2. Skupia się na ochronie liścia flagowego (BBCH 39-49), zapobiegając infekcjom, które mogą prowadzić do znacznych strat w plonie
- Zabieg T3. Wykonywany w okresie kłoszenia (BBCH 51-59), zapobiega porażeniu kłosów grzybami powodującymi skażenie ziarna mykotoksynami
Dosuszanie i przechowywanie ziarna
Dla zapewnienia wysokiej jakości przechowywanego ziarna, konieczne jest jego dosuszenie po zbiorze do wilgotności 14 proc. Ziarno o zbyt wysokiej wilgotności, przekraczającej 16 proc. jest podatne na zagrzewanie się i rozwój grzybów pleśniowych, które wytwarzają mykotoksyny. Specjalistyczne obiekty magazynowe, takie jak silosy czy magazyny płaskie, zapewniają optymalne warunki mikroklimatyczne, minimalizując ryzyko wystąpienia tych niepożądanych zjawisk.
