Ochrona kukurydzy przed agrofagami – szkodniki, chwasty i choroby
Ochrona kukurydzy przed agrofagami, czyli szkodnikami, chwastami i chorobami, jest kluczowym elementem uprawy. Jego celem jest zapewnienie optymalnych warunków wzrostu i rozwoju roślin oraz uzyskanie wysokich plonów. Kompleksowe podejście do ochrony kukurydzy obejmuje szereg metod profilaktycznych i zwalczających, dostosowanych do specyfiki danego stanowiska i lokalnych warunków agrotechnicznych.
Ochrona kukurydzy – rosnące znaczenie gospodarcze agrofagów
Wzrost znaczenia gospodarczego agrofagów w kukurydzy, wiąże się z kilkoma czynnikami. Należą do nich m.in.:
- Zwiększony areał plantacji kukurydzy pociągnął za sobą intensyfikację produkcji, co sprzyja rozwojowi agrofagów.
- Intensyfikacja produkcji często wiąże się z uproszczeniami w agrotechnice, które mogą ograniczać naturalne mechanizmy ograniczające populacje agrofagów.
- Niewłaściwy dobór odmian kukurydzy, może zwiększać podatność plantacji na presję ze strony agrofagów.
- Brak skutecznego monitoringu plantacji utrudnia identyfikację organizmów szkodliwych w ich wczesnym stadium rozwoju, co utrudnia dobranie optymalnego terminu zwalczania.
- Dostępność preparatów chemicznych, a zwłaszcza selektywnych i biopreparatów, do zwalczania agrofagów kukurydzy niekiedy może okazać się ograniczona i niewystarczająca.
- Trudności techniczne w ochronie wysokich łanów.
- Zmiany klimatu prowadzą do częstszego występowania gatunków agrofagów pierwotnie pochodzących z cieplejszych rejonów.
Ochrona kukurydzy przed szkodnikami
Szkodniki kukurydzy to wciąż rosnące zagrożenie dla plonów
Uprawa kukurydzy w Polsce staje przed wyzwaniem stale rosnącej presji ze strony szkodników. Liczba gatunków zagrażającym kukurydzy sukcesywnie wzrasta, co wynika m.in. z pojawiania się nowych gatunków, takich jak słonecznica orężówka oraz stonka kukurydziana.
Oprócz zagrożeń związanych z pojawieniem się nowych szkodników kukurydzy, identyfikowane są również szkodniki znane od lat, ale dotychczas określane jedynie na poziomie rodziny.
Najgroźniejsze gatunki szkodników kukurydzy
Skutki żerowania szkodników na plantacjach kukurydzy mogą być dotkliwe. W sprzyjających dla szkodników warunkach straty plonów mogą sięgać nawet 100 proc., prowadząc do konieczności likwidacji zasiewów. Nawet mniejsze straty powodują obniżenie jakości plonów ziarna i zielonej masy, a także mogą prowadzić do ich skażenia mikotoksynami.
Omacnica prosowianka Ostrinia nubilalis
Żerowanie omacnicy prosowianki może powodować straty w plonie kukurydzy, sięgające średnio około 15 proc. W przypadku dużej gradacji szkodnika straty mogą wzrosnąć do 30 proc. Brak zdecydowanych działań zwalczających omacnicę może doprowadzić do całkowitego spustoszenia plantacji. Stadium szkodliwym omacnicy prosowianki są larwy, które rozpoczynają żer zaraz po wykluciu się z jaj. Żerowanie omacnicy prosowianki na kukurydzy nie tylko powoduje bezpośrednie straty w plonach, ale również znacznie zwiększa ryzyko wystąpienia chorób grzybowych, takich jak fuzarioza kolb.
Ploniarka zbożówka Oscinella frit
Ploniarka zbożówka to szkodnik, którego nie można lekceważyć w uprawie kukurydzy, w szczególności w regionach północno-wschodniej Polski. Chociaż średnie straty plonów w kraju wynoszą około 10 proc., to lokalnie, w sprzyjających dla szkodnika warunkach, mogą one sięgnąć nawet 70 proc.
Larwy ploniarki zbożówki żerują na liściach kukurydzy, tworząc smugi i dziurki. Uszkodzenia osłabiają rośliny i zaburzają fotosyntezę. W skrajnych przypadkach larwy mogą uszkadzać stożek wzrostu rośliny, co uniemożliwia jej prawidłowy rozwój i uniemożliwia wytworzenie się kolb. Dodatkowo, żerowanie larw sprzyja występowaniu chorób grzybowych, w tym głowni guzowatej.
Zachodnia kukurydziana stonka korzeniowa Diabrotica virgifera
Pierwsze oficjalne wzmianki o wystąpieniu zachodniej kukurydzianej stonki korzeniowej w Polsce datuje się na 2005 rok. Po raz pierwszy szkodnika zaobserwowano na terenie województwa podkarpackiego. Zarówno postaci dorosłe, jak i larwy zachodniej kukurydzianek stonki korzeniowej żerują na roślinie, prowadząc niekiedy do jej całkowitego zniszczenia.
W skrajnych przypadkach straty w plonach kukurydzy spowodowane przez stonkę kukurydzianą mogą sięgać nawet 90 proc. Uszkodzenia roślin i obniżenie ich potencjału produkcyjnego to nie jedyne negatywne skutki żerowania tego szkodnika. Stonka kukurydziana może również przenosić bakterie powodujące choroby, zaś uszkodzone przez szkodnika tkanki mogą być wtórnie porażone przez wirusy, grzyby i bakterie.
Ochrona kukurydzy przed najgroźniejszymi gatunkami szkodników
Sprawdzonymi substancjami czynnymi w zwalczaniu omacnicy prosowianki w uprawie kukurydzy są spinosad oraz chlorantraniliprol.
Spinosad zawarty w preparacie Nexsuba® jest preparatem biologicznym otrzymywanym w wyniku fermentacji bakterii Saccharopolyspora spinosa. Wykazuje działanie neurotoksyczne na omacnicę prosowiankę powodując paraliż i śmierć szkodników. Jest bezpieczny dla pszczół i innych owadów pożytecznych.
Natomisat chlorantraniliprol, będący składnikiem preparatu Coragen® 200 SC, powoduje niekontrolowane wydalanie i skurcze ciała szkodników, prowadząc tym samym do wyczerpania rezerw wapnia i w konsekwencji ich śmierci.
Ochrona kukurydzy przed chwastami
Najgroźniejsze gatunki chwastów w kukurydzy
Chwasty stanowią silną konkurencję dla kukurydzy o wodę, składniki pokarmowe i światło słoneczne. W skrajnych sytuacjach, przy zaniedbaniu lub niewłaściwym zwalczaniu chwastów w kukurydzy, straty plonów ziarna kukurydzy mogą sięgnąć nawet 80 proc.
Wysoce konkurencyjnymi chwastami w kukurydzy są m.in. chwastnica jednostronna, komosa biała, psianka czarna i szarłat szorstki.
Chwastnica jednostronna Echinochloa crus-galli
Chwastnica jednostronna należy do tej samej podrodziny prosowatych, co kukurydza. Może wytworzyć nawet dziesięć ton biomasy na hektar, prowadząc tym samym do zagłuszenia rośliny uprawnej.
Nasileniu występowania chwastnicy jednostronnej i innych chwastów z rodziny prosowatych sprzyja nawożenie obornikiem. Jedna roślina może wytworzyć do pięciu tysięcy nasion. Niezwalczana chwastnica jednostronna, może prowadzić do strat plonu sięgających nawet 80 proc.
Komosa biała Chenopodium album
Komosa biała jest pospolitym chwastem występującym w uprawach kukurydzy. Odznacza się dużą konkurencyjnością. Intensywnie pobiera wodę i składniki pokarmowe oraz skutecznie zagłusza rośliny uprawne oraz inne chwasty.
Jedna roślina może wydać do dwadzieścia tysięcy nasion, utrzymujących żywotność przez wiele lat. Już średnio 0,5 szt./m kw. komosy białej prowadzi do obniżenia plonu kukurydzy aż o 5 proc.
Psianka czarna Solanum nigrum
Psianka czarna to niebezpieczny chwast, który powszechnie występuje na polach uprawnych, w tym na plantacjach kukurydzy. Jej trujące czarne, owoce stanowią duże zagrożenie dla zwierząt gospodarskich oraz ludzi.
Psianka czarna pobiera z gleby dużą ilość wody i składników pokarmowych, co ogranicza dostępność tych zasobów dla kukurydzy. Jedna roślina w ciągu sezonu wegetacyjnego może wytworzyć do tysiąca nasion, zachowujących zdolność kiełkowania w glebie nawet przez dziesięć lat, co znacznie utrudnia zwalczanie tego chwastu.
Szarłat szorstki Amaranthus retroflexus
Szarłat szorstki jest pospolitym i uciążliwym chwastem, który powszechnie występuje na polach. Wyróżnia się dużą ekspansywnością i szkodliwością w stosunku do roślin uprawnych. W stosunku do kukurydzy jest konkurencyjny przez cały okres jej wegetacji. Gatunek azotolubny. W przypadku silnego zachwaszczenia szarłatem szorstkim straty w plonach kukurydzy mogą sięgać nawet 70 proc.
Ochrona kukurydzy przed chwastami
Chemiczna ochrona kukurydzy przed chwastami to kluczowy element uprawy, mający na celu zapewnienie optymalnych warunków wzrostu i rozwoju roślin oraz uzyskanie wysokich plonów.
Wśród dostępnych na rynku herbicydów wysoką skutecznością i szerokim spektrum działania na chwasty w kukurydzy wyróżnia się Successor® Tx 487,5 SE. Dzięki połączeniu działania dwóch substancji czynnych petoksamidu + terbutyloazyny stosownie preparatu Successor® stanowi kompleksowe rozwiązanie problemu chwastów na plantacjach kukurydzy.
Trzy najgroźniejsze choroby kukurydzy
Spośród czterystu patogenów chorób kukurydzy, najliczniejszą i zarazem najgroźniejszą grupę stanowią grzyby.
Grzyby wywołują takie groźne choroby kukurydzy jak głownia kukurydzy, zgorzel siewek, zgnilizna korzeni i zgorzel podstawy łodygi.
Głownia kukurydzy – ochrona kukurydzy przed chorobami
Chorobę zwaną głownią kukurydzy wywołuje grzyb Ustilago maydis. Pierwotnym źródłem porażenia jest gleba, resztki pożniwne oraz zainfekowany materiał siewny. W ciągu sezonu wegetacyjnego mogą pojawić się aż trzy generacje tej choroby.
Czynnikami sprzyjającymi rozwojowi głowni kukurydzy są uszkodzenia roślin powodowane przez szkodniki, w tym ploniarkę zbożówkę i omacnicę prosowiankę oraz wilgotna i ciepła pogoda.
Pierwsza i druga generacja głowni kukurydzy są najgroźniejsze i mogą poważnie zdeformować lub nawet zniszczyć rośliny. Z kolei późniejsze infekcje wpływają głównie na spadek jakości plonu.
Zgorzel siewek
Zgorzel siewek w uprawie kukurydzy wywołują grzyby z rodzaju Fusarium i Phytium. Źródła zakażenia stanowią porażona gleba oraz materiał siewny. Zgorzel siewek może prowadzić do znacznych strat w plonie lub do całkowitej jego utraty. Rozwojowi choroby sprzyjają zbyt głęboki lub wczesny siew niezaprawionego ziarna oraz chłodna i wilgotna pogoda podczas kiełkowania nasion i wschodów roślin.
Zgnilizna korzeni i zgorzel podstawy łodygi
Zgnilizna korzeni i zgorzel podstawy łodygi potocznie nazywane fuzariozą stanowią jedną z najgroźniejszych chorób kukurydzy występujących na polskich plantacjach. Chorobę powoduje porażenie grzybami rodzaju Fusarium.
Źródłami zakażenia zgnilizną korzeni i zgorzelą podstawy łodygi są porażona gleba i resztki pożniwne. Dodatkowo, zarodniki są przenoszone również przez wiatr i wodę.
Choroba często rozwija się jako konsekwencja wcześniejszego porażenia roślin przez zgorzel siewek. Fuzarioza może prowadzić do strat przekraczających 20 proc. plonu ziarna. Oprócz bezpośredniego wpływu na obniżenie plonu ziarna, sprawcy fuzariozy kukurydzy wytwarzają mikotoksyny, które mogą być szkodliwe dla ludzi i zwierząt.
Ochrona kukurydzy przed chorobami grzybowymi
Choroby grzybowe mogą poważnie zagrozić uprawom kukurydzy, prowadząc do znacznych strat w plonach. Na szczęście istnieje szereg skutecznych metod profilaktyki, które pozwalają ograniczyć ryzyko ich wystąpienia.
Jak chronić kukurydzę przed chorobami grzybowymi?
Wybór odmian charakteryzujących się naturalną odpornością na choroby grzybowe, to jeden z najważniejszych elementów ochrony plantacji. Należy dobierać odmiany odpowiednie do lokalnych warunków klimatycznych i agrotechnicznych.
Stosowanie zdrowego, wolnego od patogenów materiału siewnego jest kluczowe dla zapobiegania przenoszeniu chorób na pole.
Zaprawianie nasion fungicydami zapewnia dodatkową ochronę przed chorobami grzybowymi w początkowej fazie rozwoju roślin.
Resztki pożniwne kukurydzy mogą stanowić siedlisko dla patogenów chorobotwórczych, dlatego rozdrobnienie i głębokie przyoranie resztek pożniwnych kukurydzy jesienią jest ważnym elementem profilaktyki.
Zrównoważenie nawożenie roślin wzmacnia ich kondycję i czyni je bardziej odpornymi na choroby. W tym celu zapewnienia roślinom lepszego startu można zastosować produkty mikrobiologiczne, np. preparat Accudo®.
