Ochrona rzepaku – choroby, szkodniki i inne zagrożenia
Prawidłowo prowadzona ochrona rzepaku stanowi najlepszy sposób zapewnienia dobrej kondycji roślin, a tym samym uzyskania wysokiej jakości plonu. Ze względu na to, że rzepak ozimy spędza na polu średnio dziesięć miesięcy jego plantacje narażone są na szereg zagrożeń, zarówno ze strony szkodników, jak również chorób czy roślin konkurencyjnych.
Jak powinna wyglądać kompleksowa ochrona rzepaku? Na które zagrożenia należy zwrócić szczególną uwagę? Na te i wiele innych pytań znajdziesz odpowiedź w naszym artykule. Przeczytaj koniecznie!
Najgroźniejsze szkodniki rzepaku
Na rzepaku żeruje ponad trzydzieści gatunków szkodników, które potencjalnie mogą powodować szkody w uprawie o znaczeniu gospodarczym. Do najgroźniejszych, jesiennych szkodników należy zaliczyć śmietkę kapuścianą, gnatarza rzepakowca oraz pchełki rzepakowe. Natomiast wiosną plantacje są atakowane przez chowacza czterozębnego oraz słodyszka rzepakowego.
Śmietka kapuściana Delia radicum
Ta muchówka stanowi poważne zagrożenie nie tylko dla rzepaku ozimego, ale również kapusty, brokuła, brukwi, rzepy czy kalafiora. W związku z ociepleniem klimatu i łagodnym przebiegiem jesiennej pogody, szkodnik ten sprawia coraz więcej problemów. Larwy śmietki kapuścianej żerują na korzeniach bocznych rzepaku, po czym stopniowo wgryzają się do korzeni głównych oraz szyjki korzeniowej.
Objawami żerowania larw są blizny na atakowanych organach oraz obumierająca tkanka.
Żerowanie larw hamuje rozwój roślin oraz powoduje ich wyleganie. Dodatkowo, stają się one podatne na uszkodzenia mrozowe oraz infekcje bakteryjne i grzybowe.
Progiem szkodliwości śmietki jest stwierdzenie w ciągu trzech kolejnych dni po jednej muchówce w żółtym naczyniu lub pułapce feromonowej.
Gnatarz rzepakowiec Athalia rosae L.
Szkody w uprawie rzepaku powodują jedynie larwy drugiego pokolenia tej błonkówki. Larwy żerują na rzepaku ozimym oraz warzywach i chwastach z rodziny kapustowatych. Młode larwy żerują na dolnej stronie liści zeskrobując miękisz. Z czasem przenoszą się również na górną ich stronę zjadając je niemal w całości. Dodatkowo larwy mogą żerować na łodygach, kwiatostanach i łuszczynach.
Niezwalczany gnatarz w ciągu kilku dni może zniszczyć całą plantację.
Za próg szkodliwości gnatarza uważa się stwierdzenie jednej gąsienicy na jednej roślinie.
Pchełka rzepakowa Psylliodes chrysocephala L.
Zarówno chrząszcze, jak i larwy żerują na rzepaku ozimym oraz warzywach i chwastach z rodziny kapustowatych. Jednak największe szkody powodują larwy. Wylęgłe na jesieni wgryzają się do głównych nerwów liści oraz ogonków liściowych. W przypadku masowego pojawu pchełki liście są sitowo podziurawione. Larwy w roślinach żerują aż do wiosny, z czasem przedostając się do pędów lub liścia sercowego.
Uszkodzone rośliny łatwiej przemarzają i stają się bardziej wrażliwe na porażenie suchą zgnilizną kapustnych.
Progiem szkodliwości pchełki rzepakowej jest stwierdzenie trzech chrząszczy na metr bieżący rzędu rzepaku.
Chowacz czterozębny Ceutorhynchus pallidactylus
Szkodnik żeruje wiosną na roślinach kapustnych, a następnie przenosi się na rzepak. Największe szkody wyrządzają larwy. Żerują w łodygach, ogonkach liściowych oraz głównych nerwach, tworząc brązowe chodniki. Ich żerowanie prowadzi do zahamowania wzrostu roślin, ich łamania się oraz wylegania. Co z kolei może skutkować spadkiem plonu nawet dwadzieścia procent.
Próg szkodliwości chowacza czterozębnego wynosi próg dziesięć osobników odłowionych do żółtego naczynia w ciągu trzech dni.
Słodyszek rzepakowy Meligethes aeneu
Jednym z najgroźniejszych szkodników występujących w rzepaku jest słodyszek rzepakowy. Ten chrząszcz z rodziny łyszczynkowatych może powodować szkody na plantacjach sięgające ponad osiemdziesiąt procent plonu. Swoją złą sławę zawdzięcza umiejętności wytworzenia odporności na chemiczne środki ochrony roślin oraz ogromnej żarłoczności. Słodyszek uszkadza rzepak już od fazy końca kwitnienia i opadania większości płatków (BBCH 67). Owady dorosłe, w poszukiwaniu pyłku kwiatowego, wgryzają się w pąki i drążą je. Dodatkowo samice składają jaja do ich wnętrza. Larwy żywią się pyłkiem, po czym wędrują do gleby w celu przeobrażenia się.
Za próg szkodliwości słodyszka rzepakowego przyjmuje się stwierdzenie jednego chrząszcza na jednej roślinie w fazie zwartego kwiatostanu lub trzy-pięć chrząszczy spostrzeżonych na jednej roślinie w fazie luźnego kwiatostanu.
Choroby grzybowe rzepaku
Rzepak podczas całego okresu wegetacji narażony jest na ataki ze strony różnych chorób o podłożu grzybowym. Na ich rozwój wpływają warunki pogodowe panujące w danym sezonie.
Aby dobrze przygotować się do zwalczania chorób grzybowych w rzepaku warto jest wiedzieć, na które z nich należy szczególnie uważać przy określonej pogodzie. Jeden rodzaj chorób grzybowych, taki jak na przykład szara pleśń rozwijają się intensywnie przy chłodnej i wilgotnej aurze. Natomiast innemu typowi chorób w tym czerni krzyżowej czy zgniliźnie twardzikowej, sprzyjają wyższe temperatury połączone z intensywnymi opadami.
Szara pleśń
Chorobę wywołuje grzyb Botrytis cinerea. Szara pleśń jest jedną z najgroźniejszych chorób grzybowych roślin jedno- i dwuliściennych. Porażeniu chorobą ulegają wszystkie części naziemne rzepaku. Początkowo mają postać sinozielonych i wodnistych plam, które z czasem ulegają zbrunatnieniu. Wraz z rozwojem choroby pojawia się szary nalot. Porażone młode rośliny zamierają i gniją. Z kolei starsze wydają niższy i zanieczyszczony plon.
Fungicydy stosuje się po przekroczeniu progu zagrożenia. W fazie kwitnienia – jest to dziesięć-piętnaście procent porażonych liści rzepaku.
Czerń krzyżowych
Do rozwoju czerni krzyżowych przyczyniają się patogeny grzybowe z rodzaju Alternaria, które mogą prowadzić do strat wynoszących przeszło dwadzieścia procent plonu. Porażeniu ulegają liście, łodygi oraz łuszczyny. Charakterystycznymi objawami czerni są chlorozy i nekrozy występujące na porażonych częściach roślin. Przybierają one postać owalnych, często pierścieniowo obramowanych brązowych plam.
Próg szkodliwości czerni krzyżowych wynosi:
– od fazy formowania się zaczątków pędów do fazy pełni ukształtowanej rozety: dwadzieścia-trzydzieści procent roślin z objawami porażenia
– faza tworzenia łuszczyn: dziesięć-piętnaście procent roślin z objawami porażenia
Zgnilizna twardzikowa
Choroba wywoływana jest patogenem grzybowym Sclerotinia sclerotiorum. Może prowadzić ona do strat przekraczających nawet pięćdziesiąt procent plonu. Objawy choroby zaczynają być widoczne w późnej fazie kwitnienia, po opadnięciu płatków. U porażonych roślin proces ten przebiega przedwcześnie. Liście, łodygi oraz inne części roślin zamierają i gniją. Wcześniej można na nich zauważyć zielonoszare, wodniste plamy. Po przełamaniu łodygi widoczna jest biała grzybnia zawierająca formy przetrwalnikowe grzyba.
Za próg szkodliwości zgnilizny twardzikowej przyjmuje się jeden procent porażonych roślin na plantacji.
Zapobieganie i zwalczanie chorób grzybowych w rzepaku
Częstym źródłem infekcji grzybowych w rzepaku jest zainfekowany materiał siewny. W związku z tym bardzo istotny jest wybór czystego i sprawdzonego materiału siewnego, najlepiej odmian o zwiększonej odporności na choroby grzybowe.
Profilaktyka agrotechniczna powinna uwzględniać zachowanie właściwego płodozmianu oraz dokładne niszczenie resztek pożniwnych mogących stanowić źródło zakażenia kolejnych roślin.
Ochrona rzepaku – zwalczanie szkodników w rzepaku
Stosowanie insektycydów jest obecnie i pozostanie w najbliższych latach podstawową metodą ochrony rzepaku przed szkodnikami. Jak dotąd nie opracowano alternatywnych i równie skutecznych metod zwalczania owadów szkodliwych.
Pomimo to niezwykle istotne jest podejmowanie działań profilaktycznych opartych m.in. na metodach agrotechnicznych, w tym izolacji przestrzennej plantacji, prowadzeniu płodozmianu czy zrównoważonym nawożeniu. Ustalenie terminu zabiegu ochronnego powinno być poprzedzone systematycznie prowadzoną lustracją plantacji oraz przekroczeniem przez szkodniki progu szkodliwości.
Jak wybrać dobry środek na szkodniki w rzepaku?
Podczas wyboru insektycydu dla rzepaku pamiętaj o:
– zachowaniu rotacji substancji czynnych na swojej plantacji
– wyborze preparatów o najwyższej i sprawdzonej skuteczności, takich jak na przykład Nexide® 60 CS czy Rapid 060 CS – co ma uzasadnienie ekonomiczne, w postaci mniejszego zużycia środka oraz obniżenia kosztów eksploatacji maszyn
– rezygnacji z preparatów zawierających substancję czynną o podobnym mechanizmie działania do tej, na które lokalne populacje szkodników wykazały odporność
Ochrona rzepaku – chwasty jako groźna konkurencja
Rzepak, podczas całego okresu jaki spędza na polu, jest narażony na konkurencję ze strony chwastów. Konkurencja ta jest szczególnie groźna dla młodych roślin, ponieważ już średnie natężenie tego zjawiska może w istotny sposób wpłynąć na opłacalność całej uprawy.
Rzepak, konkurując z chwastami o zasoby środowiska, nadmiernie wydłuża pędy oraz szyjkę korzeniową. Zbyt silnie wyrośnięte rośliny mają skłonność do wylegania oraz znacznie gorzej zimują. Ochrona rzepaku przed chwastami powinna być przeprowadzana już po samym siewie roślin. Opryski doglebowe pozwalają na eliminację uciążliwych chwastów już od samych wschodów rzepaku.
Jednak, aby takie rozwiązanie przyniosło zamierzone rezultaty niezbędny jest dobór odpowiedniego preparatu pod kątem chwastów występujących na polu w latach poprzednich.
Jesiennym herbicydem do rzepaku o szerokim zakresie kontrolowanych gatunków chwastów jest : Nero® 424 EC. Nero® 424 EC stosowany tuż po siewie rzepaku pozwala na skuteczną eliminację z pola takich gatunków chwastów jak miotła zbożowa, wiechlina roczna, rumianek pospolity czy przytulia czepna.
Przeczytaj także:
