Rzepik – wszystko o uprawie - Praktyczny poradnik rolnika

Rzepik ozimy Brassica rapa ssp. Oleifera jest rośliną jednoroczną należącą do rodziny kapustnych. Z wyglądu przypomina rzepak i niekiedy jest z nim mylony. Rzepik znajduje zastosowanie przede wszystkim w uprawie na zieloną masę i jako roślina poplonowa. Dlaczego warto uprawiać rzepik? Rzepik – wszystko o uprawie.

Rzepik – podstawowe informacje

Duże podobieństwo morfologiczne rzepiku i rzepaku sprawia, że niekiedy rolnicy mają problem z ich poprawnym odróżnieniem.

Jakie są różnice pomiędzy rzepakiem a rzepikiem?

Pokrój rzepaku jest masywniejszy i silniej rozgałęziony niż rzepiku.
U rzepiku łodyżka podliścieniowa nie wznosi się nad powierzchnię gleby, dzięki czemu roślina wykazuje zwiększoną zimotrwałość, w porównaniu z rzepakiem.
Łodyga główna rzepiku jest cieńsza niż u rzepaku, a pędy boczne osadzone są pod kątem ostrym, przez co pokrój roślin jest smuklejszy i bardziej ściśnięty.
Długość łuszczyn rzepaku wynosi 5-10 cm, podczas gdy u rzepiku osiąga 3-8 cm. Rzepak charakteryzuje się większymi i masywniejszymi łuszczynami.
Nasiona rzepaku są większe i cięższe niż rzepiku.

Dlaczego warto uprawiać rzepik?

Dzięki wysokiej zimotrwałości, rzepik może być uprawiany w regionach o trudniejszych warunkach klimatycznych. W porównaniu do rzepaku, wykazuje większą tolerancję na gleby uboższe i o ograniczonej przepuszczalności. Jako roślina miododajna, rzepik stanowi istotne źródło pożytków dla owadów zapylających, przyczyniając się do wzbogacenia bioróżnorodności.

Roślina charakteryzuje się szerokim zastosowaniem. Nasiona rzepiku, bogate w oleje, są używane w produkcji biopaliw oraz w przemyśle kosmetycznym. Z kolei wytłoki, stanowiące wartościowe źródło białka, są wykorzystywane w żywieniu zwierząt gospodarskich. Ponadto liście rzepiku mogą służyć jako pasza.

Rzepik pełni również ważną rolę w ochronie gleby. Uprawiany, jako poplon, przyczynia się do poprawy jej struktury i ograniczenia procesów erozji wodnej i wietrznej.

Rzepik – wszystko o uprawie

Wymagania glebowe rzepiku

Rzepik charakteryzuje się znacznie wyższą zimotrwałością w porównaniu do rzepaku. Jest szczególnie polecany do uprawy na stanowiskach po zbożach, zwłaszcza na kompleksach pszennych i żytnich w ramach płodozmianu. Najlepiej wysiewać go na glebach o odczynie pH zbliżonym do obojętnego.

Siew rzepiku

W polskich warunkach klimatycznych wysiew rzepiku ozimego przypada o około 1–2 tygodnie później niż rzepaku, czyli w pierwszej lub drugiej dekadzie września. Rzepik na zieloną masę może być uprawiany jako poplon ozimy, plon główny wiosenny lub poplon ścierniskowy. Norma wysiewu waha się w przedziale od 8 do 10 kg nasion na hektar przy uprawie na plon główny oraz od 15 do 20 kg/ha przy uprawie na poplon, zależnie od warunków siedliskowych. Ze względu na dobrą tolerancję na zagęszczenie, rzepik ozimy można wysiewać gęsto. Regularny, kulisty kształt nasion umożliwia precyzyjny siew rzędowy lub punktowy na stałej głębokości

Nawożenie

Rzepik, ze względu na niższy potencjał plonotwórczy w porównaniu z rzepakiem, wykazuje odmienne wymagania pokarmowe. Aby uzyskać zwiększoną masę słomy, zaleca się zwiększenie dawki potasu, który stymuluje rozwój części wegetatywnych rośliny. Natomiast w związku z niższym potencjałem plonowania, dawki fosforu i azotu powinny być zredukowane. Jesienią zaleca się zmniejszenie dawki fosforu o około 30 proc. w stosunku do dawki stosowanej w uprawie rzepaku. Podczas wiosennego nawożenia, dawkę azotu również należy zredukować o około 30 proc.

Orientacyjne dawki nawozów stosowane podczas uprawy rzepiku ozimego wynoszą:

Fosfor (P₂O₂): 25 – 90 kg/ha
Potas (K₂O): 80 – 300 kg/ha
Azot (N): 60-150 kg/ha

Zbiór rzepiku

Rzepik ozimy dojrzewa w ostatniej dekadzie czerwca. Optymalny termin jego zbioru przypada na moment, gdy łuszczyny przybiorą żółtą barwę, a nasiona staną się twarde. Ze względu na mniejsze ryzyko osypywania się, niż w przypadku rzepaku, nie ma potrzeby stosowania desykantów. Plonowanie rzepiku ozimego jest niższe niż rzepaku. Nasiona rzepiku, w porównaniu z nasionami rzepaku, zawierają o ok. 3 proc. mniej tłuszczu.

Rzepik w rzepaku

Ponieważ do ochrony rzepaku i rzepiku przeznaczone są te same środki ochrony roślin, usuwanie samosiewów rzepiku z rzepaku jest niemożliwe. Dodatkowym utrudnieniem jest fakt, że rzepak i rzepik są uprawami, dla których przeznaczone są często te same środki ochrony roślin. To uniemożliwia selektywne usuwanie samosiewów rzepiku z pola rzepaku.

Aby skutecznie ograniczyć występowanie rzepiku w uprawie rzepaku, konieczne jest wdrożenie odpowiednich działań profilaktycznych. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na jakość materiału siewnego rzepaku, wybierając wyłącznie czysty, kwalifikowany materiał. Istotnym elementem jest również przestrzeganie prawidłowego płodozmianu, który pozwala na ograniczenie populacji chwastów, w tym rzepiku. Dodatkowo ważne jest regularne usuwanie roślin rzepiku z pola, aby nie dopuścić do osypywania się jego nasion.

Rzepik – wszystko o uprawie – choroby i szkodniki

Sucha zgnilizna kapustnych

Rzepik ozimy, choć charakteryzuje się stosunkową odpornością na choroby, nie jest całkowicie wolny od zagrożeń fitosanitarnych. Jedną z najpoważniejszych chorób atakujących tę roślinę jest sucha zgnilizna kapustnych. Patogen odpowiedzialny za tę chorobę może powodować szkody na plantacji przez cały okres wegetacji, począwszy od wschodów, a kończąc na zbiorach.

W celu ograniczenia rozwoju suchej zgnilizny kapustnych w rzepiku ozimym stosuje się przede wszystkim działania profilaktyczne, takie jak płodozmian czy niszczenie resztek pożniwnych. W ochronie chemicznej zaleca się stosowanie fungicydów zawierających substancje czynne z grupy triazoli, takich jak difenokonazol i tebukonazol, np. Maxior <<< SPRAWDŹ!, skutecznie zwalczające patogeny powodujące suchą zgniliznę kapustnych.

Rzepik – chowacz czterozębny

Najgroźniejszym szkodnikiem atakującym rzepik jest chowacz czterozębny Ceutorhynchus pallidactylus. Na niewłaściwie chronionych plantacjach straty spowodowane żerowaniem tego szkodnika mogą być znaczne, zwłaszcza, jeżeli uszkodzone rośliny zostaną porażone przez choroby.

Chowacz czterozębny wyróżnia się spośród innych chowaczy charakterystyczną, jasną plamką umiejscowioną na pokrywach skrzydeł. Jego niewielkie, około 2,5-3 mm ciało ma ciemnobrązową barwę z metalicznym, szarozielonym połyskiem. Odnóża tego szkodnika są zazwyczaj czerwonożółte lub rdzawobrązowe. Zwalczanie chowacza czterozębnego wymaga szybkiej reakcji i zwalczania dorosłych osobników przed rozpoczęciem składnia przez przez nie jaj.