Odporność chwastów: skutecznie poradź sobie z problemem!
Ciągły rozwój i intensyfikacja rolnictwa wymaga stosowania herbicydów, które przynoszą wiele wymiernych korzyści takich jak: zwiększenie ilości i podniesienie jakości plonów, ograniczenie występowania nasion chwastów w glebie ,czy obniżenie nakładów pracy i kosztów pielęgnacji uprawy. Niestety na przełomie kilkudziesięciu lat zaczęto obserwować zjawisko uodporniania się chwastów na środki ochrony roślin. W 2007 roku w Polsce odnotowano 8 takich gatunków, a w 2014 roku już 14. Sprawdźmy na czym polega to zjawisko i jak mu skutecznie zapobiegać.
Co to jest odporność chwastów?
Zjawisko odporności chwastów na herbicydy najogólniej mówiąc to zdolność do przeżycia i reprodukcji niektórych roślin po zastosowaniu środka ochrony w dawce śmiertelnej dla innych przedstawicieli tego samego gatunku. W Polsce pierwsze doniesienia dotyczące tego zjawiska dotyczą komosy białej, szarłatu szorstkiego, chwastnicy jednostronnej oraz miotły zbożowej. Niestety z czasem coraz nowsze gatunki ją nabywają, m.in. na skutek niewłaściwego użytkowania herbicydów. Z doniesień naukowych wiadomo, że szarłat szorstki wytworzył biotyp odporny na działanie tiazyny już po 10 latach od jej wprowadzenia, fiołek polny zyskał odporność na chlorosulfuron już po 5 latach, natomiast wyrobienie odporności owsowi głuchemu na trialat zajęło aż 25 lat.
Wyróżnia się trzy rodzaje odporności:
– odporność prosta – kiedy chwasty uodparniają się na jedną substancję czynną
– odporność mieszana – kiedy chwasty uodporniają się na dwie lub więcej substancji czynnych, ale charakteryzujących się tym samym mechanizmem działania
– odporność wielokrotna – gdy rośliny nabywają odporność na co najmniej dwie substancję czynne, ale mające różne mechanizmy działania
Jak powstaje zjawisko odporności chwastów?
Przy długotrwałym stosowaniu tego samego herbicydu lub różnych, ale zawierających cały czas te same substancje czynne, następuje wśród chwastów uodpornienie na jego działanie. Może być ono spowodowane selekcją naturalną lub mutacją wywołaną długotrwałym działaniem środka ochrony roślin. Selekcja naturalna polega na tym, że herbicyd niszczy jedynie osobniki wrażliwe na jego działanie, a pozwala namnożyć się osobnikom odpornych.
Czynniki wpływające na odporność chwastów
Na samo powstanie zjawiska odporności wpływają aż dwie grupy czynników: te związane z chwastami oraz te związane z agrotechniką.
Związane z chwastami:
- duże zagęszczenie chwastów na polu podnosi prawdopodobieństwo wystąpienia w populacji osobników odpornych na działanie herbicydów
- zmienność genetyczna – rośliny charakteryzujące się szybkim rozwojem oraz obcopylne i te o dużym potencjale rozrodczym wytwarzają znacznie szybciej biotypy odporne (tu grupy roślin o tych samych właściwościach dziedzicznych uodpornienia na daną substancję czynną) niż gatunki o mniejszej zmienności genetycznej.
Związane z agrotechniką:
- brak płodozmianu – długotrwała uprawa roślin w monokulturze
- uproszczona uprawa roli
- długotrwałe stosowanie tego samego herbicydu lub różnych, ale zawierających cały czas te same substancje czynne albo o zbliżonym mechanizmie działania
- zły dobór herbicydów do składu gatunkowego chwastów
- brak stosowania mieszanin środków ochrony roślin
- niewłaściwie przeprowadzanie zabiegu ochrony roślin, które obniżają skuteczność działania preparatu
Łatwiej zapobiegać niż walczyć z odpornością chwastów
Walka z uodpornionymi chwastami jest utrudniona i niesie za sobą duże straty ekonomiczne, takie jak spadek plonowania roślin czy wzrost kosztów produkcji poprzez zwiększenie nakładów pracy i ilości zużytych preparatów. W takim wypadku istnieje również konieczność rezygnacji z uprawy uproszczonej.
Aby zapowiedz zjawisku uodpornienia lub znacznie zminimalizować ryzyko jego wystąpienia należy przestrzegać kilku prostych, ale bardzo ważnych i skutecznych wskazówek:
- Pamiętaj o prawidłowo przeprowadzonych zabiegach ochrony roślin – zaniechania agrotechniczne i nieprawidłowo przeprowadzone opryski nie tylko może znacznie osłabić działanie preparatów, ale również zaszkodzić samym roślinom uprawnym.
- Stosowanie płodozmianu na tym samym polu nie tylko pozwala ograniczyć wzrost poszczególnych gatunków chwastów, ale również zmniejszy ryzyko rozprzestrzeniania się chorób i wyjałowienia gleby.
- Do ochrony roślin wybieraj preparaty o różnych mechanizmach działania, które długo nie zalegają w glebie.
- Używaj mieszanin różnych środków ochrony roślin, pozwoli to nie tylko wymierzyć podwójny cios chwastom, ale pozwoli na zaoszczędzenie Twojego czasu i pieniędzy.
- Pamiętaj, aby stosowanie herbicydów uzupełnione było mechanicznymi metodami zwalczania roślin konkurencyjnych, np. poprzez odpowiednio głęboką orkę.
- Stosuj tylko zarejestrowane preparaty ochrony roślin, które mają potwierdzoną skuteczność działania.
