Zgnilizna twardzikowa w rzepaku – rozpoznanie i zwalczanie
Zgnilizna twardzikowa to groźna choroba, która pojawia się na rzepaku najczęściej w okresie kwitnienia. Może zebrać dotkliwe żniwo zwłaszcza na zaniedbanym polu. W niektórych przypadkach straty dochodzą nawet do 50%. Jak rozpoznać objawy zgnilizny twardzikowej i skutecznie ją zwalczać?
Zgnilizna twardzikowa to powszechna choroba występująca na rzepaku jarym i ozimym, ale także na innych przedstawicielach rodziny kapustowatych. Rzadziej pojawia się na ziemniakach oraz roślinach bobowatych. Wywołuje ją Sclerotinia sclerotiorum, patogen grzybowy należący do workowców. Chorobie sprzyja duża wilgotność powietrza i chłodne temperatury (10-12°C).
Objawy porażania rzepaku przez zgniliznę twardzikową
Objawy pojawiają się po około 7 dniach od porażenia przez patogena grzybowego. Uwidaczniają się najczęściej w późnej fazie kwitnienia, gdy opadają płatki na kwiatach. Przy występowaniu choroby proces ten przebiega przedwcześnie. Liście, łodygi i inne części roślin zamierają i gniją. Wcześniej występują na nich zielonoszare, wodniste plamy. Wewnątrz łodygi po przełamaniu widać gęstą białą grzybnię zawierającą szare a potem czarne sklerocja grzyba (formy przetrwalnikowe).
Grzybnia uszkadza wiązki przewodzące nie pozwalając roślinie na przeprowadzanie podstawowych „życiodajnych” procesów fizjologicznych. Wzmożone zmiany występują u podstawy łodygi, chociaż oczywiście te w wyższych partiach są łatwiejsze do zauważenia. Porażone pędy czasem nie są w stanie utrzymać ciężaru rzepaku i wywracają się. Nasiona przedwcześnie osypują się. Te pozyskane przy zbiorze mogą być już zanieczyszczone. Zgnilizna czasem jest mylona z werticiliozą. W przypadku tej ostatniej liście nie zamierają jednak do góry, lecz objawy występują w liściach usytuowanych w różnych miejscach (blaszki są w połowie żółte, w połowie zielone). Zgniliźnie twardzikowej rzepaku często towarzyszy szara pleśń i czerń krzyżowych. Sklerocja mogą przetrwać w glebie nawet 7-10lat.
Zapobieganie i zwalczanie Sclerotinia sclerotiorum
Częstym źródłem infekcji jest materiał siewny, dlatego tak istotny jest wybór nasion czystych, dobrej jakości, kupowanych u sprawdzonego producenta. Pewnym sposobem może być także uprawa odmian odpornych lub mało podatnych na zgniliznę twardzikową. Płodozmian powinien obejmować nie tylko rzepak, ale wszystkie rośliny kapustowate (nie można uprawiać ich w następstwie po sobie). Po zbiorze zaleca się wykonanie głębokiej orki i podorywki, które przykryją resztki pożniwne. Ostatecznym sygnałem do zastosowania preparatów chemicznych jest zauważenie pierwszych objawów. Próg zagrożenia to porażenie 1% roślin. Można także przeprowadzić „test płatkowy”. Zabiegi najczęściej wykonuje się w fazie opadania płatków. Skuteczne są fungicydy zawierające związki z grupy strobiluryn i konazoli-triazoli. W tym wypadku czasem jest już niestety za późno na efektywne zwalczanie. Dlatego warto przede wszystkim stosować zabiegi zapobiegawcze. U rzepaku ozimego pierwszy oprysk wykonuje się jesienią w fazie 4-8 liści, drugi wiosną w fazie wydłużania pędu głównego.
