Drutowce
Drutowce to larwy chrząszczy z rodziny sprężykowatych Elateridae, znane jako groźne i wszystkożerne szkodniki. Atakują wiele gatunków roślin uprawnych, uszkadzając korzenie, kiełki i młode rośliny. Ich znaczenie w rolnictwie systematycznie rośnie, co wynika m.in. ze zmian klimatycznych oraz uproszczeń w agrotechnice. Choć zwalczanie drutowców nie jest łatwe, dostępne są skuteczne rozwiązania, które pomagają ograniczyć ich liczebność i chronić plony.
Drutowce – charakterystyka szkodnika
Za szkody w uprawach odpowiadają larwy drutowców – podłużne, twarde, segmentowane larwy o długości do 30 mm. Ich ciało pokrywa chitynowy pancerz w odcieniach od żółtopomarańczowego do pomarańczowobrązowego. Dorosłe osobniki – chrząszcze – osiągają do 25 mm długości, mają wydłużony kształt i ubarwienie od szarego do brązowego, czasem z metalicznym połyskiem. W odróżnieniu od larw, chrząszcze nie są groźne dla roślin, ponieważ żywią się głównie nektarem i pyłkiem.
Drutowce zimują w glebie, zarówno w stadium larwalnym, jak i dorosłym, zwykle na głębokości ok. 50 cm. Wiosną samice składają do 300 jaj w szczelinach nagrzanej gleby. Larwy wylęgają się stopniowo, od czerwca do września, a ich rozwój w glebie trwa od 2 do nawet 5 lat, w zależności od gatunku.
Najczęściej występujące w Polsce gatunki drutowców
- Nieskor czarny Hemicrepidius niger
- Osiewnik ciemny Agriotes obscurus
- Osiewnik rolowiec Agriotes lineatus
- Osiewnik skibowiec Agriotes sputator
- Podrzut myszaty Agrypnus murinus
- Zaciosek kruszcowy Selatosomus aeneus
Drutowce – szkodliwość w uprawach
Drutowce stają się coraz większym zagrożeniem dla rolnictwa, na co wpływają m.in. zmiany klimatyczne i uproszczenia w agrotechnice (Mrówczyński i in., 2004; Erlichowski, 2015). Długie i ciepłe jesienie oraz łagodne zimy pozwalają żerować drutowcom przez większą część roku.
Drutowce licznie występują na glebach zaniedbanych oraz w monokulturach, preferując gleby próchnicze. Ich rozwojowi sprzyja również silne zachwaszczenie pól, wysoka wilgotność oraz kwaśny odczyn gleby.
W zależności od gatunku, cykl rozwojowy drutowców trwa od 2 do 5 lat. Szkodliwość larw wzrasta wraz z ich wiekiem. Najmłodsze larwy odżywiają się szczątkami roślin i próchnicą, natomiast starsze żerują na roślinach uprawnych.
Drutowce w ziemniakach i kukurydzy
W uprawach kukurydzy larwy drutowców wyjadają pęczniejące nasiona i kiełkujące ziarniaki, powodując przerzedzenie wschodów. Ponadto podgryzają młode rośliny i wgryzają się do wnętrza ich łodyg, co skutkuje osłabieniem, łamaniem i zamieraniem roślin. Larwy uszkadzają również korzeń główny.
W uprawach ziemniaków żerowanie larw drutowców powoduje trwałe uszkodzenia zarówno bulw matecznych, jak i bulw potomnych. Mają one postać wżerów, jam i kanalików. Są szczególnie niepożądane podczas sortowania bulw ziemniaka jadalnego oraz w przetwórstwie, gdyż sięgają głęboko w miąższ oraz powodują wtórne infekcje chorobami grzybowymi i bakteryjnymi. Straty spowodowane żerowaniem larw mogą sięgać średnio od 5 do 35 proc. plonu. Jednak w przypadku upraw ziemniaków na polu odłogowanym lub po użytku zielonym straty te mogą być znacznie wyższe i wynosić ponad 50 proc. (Erlichowski, 2015).
Drutowce – progi szkodliwości
Próg ekonomicznej szkodliwości drutowców wynosi:
- w uprawie ziemniaków na cele przetwórstwa i konfekcji: 6 larw na 1 m2 przed sadzeniem
- w uprawie kukurydzy: 2–8 larw na 1 m2 przed siewem
Metody ograniczania liczebności drutowców
Jak zwalczyć drutowce? Metody agrotechniczne
Skuteczne ograniczanie drutowców w uprawach można osiągnąć poprzez odpowiednie praktyki rolnicze, takie jak:
• podorywka i orka zimowa
• wczesny siew i zwiększenie norm wysiewu
• systematyczne odchwaszczanie, zwłaszcza eliminacja perzu właściwego
• prawidłowy płodozmian z roślinami mniej podatnymi na atak, np. groch, fasola, gorczyca, rośliny krzyżowe
• wapnowanie gleby – podniesienie pH ogranicza aktywność larw i przyczynia się do zmniejsza ich populacji
Drutowce – zwalczanie chemiczne
Obecnie w Polsce możliwości chemicznego zwalczania szkodników glebowych, w tym drutowców, są bardzo ograniczone – zarejestrowanych jest zaledwie kilka substancji czynnych. Dlatego chemiczna ochrona powinna być stosowana tam, gdzie zawiodły inne metody – zwłaszcza w monokulturach i na stanowiskach zaniedbanych.
Teflutryna, będąca związkiem z grupy pyretroidów, jest jedną z nielicznych substancji czynnych zarejestrowanych do ochrony plantacji ziemniaka i kukurydzy przed drutowcami. Wykazuje ona działanie kontaktowe, żołądkowe oraz gazowe. Teflutryna w wygodnej w aplikacji formie, dostępna jest w postaci granulowanego preparatu Fengress < SPRAWDŹ. Fengress to nowoczesny insektycyd, łączący w sobie funkcje ochrony roślin oraz nawozu startowego, zaopatrujący wschodzące rośliny w kluczowe mikro- i makroelementy od samego początku wegetacji.
Bibliografia:
Bereś P. K., Pruszyński G. (2008). Ochrona kukurydzy przed szkodnikami w produkcji integrowanej. Acta Scientiarum Polonorum. Agricultura, 7(4).
Erlichowski T. (2015). Wykrywanie i monitorowanie larw oraz chrząszczy sprężykowatych (Coleoptera: Elateridae) a zagrożenie upraw ziemniaka. Ziemniak Polski, 25(2): 32-38.
Mrówczyński M., Wachowiak H., Pruszyński S. (2004). Nowe zagrożenie upraw rolniczych przez szkodniki. – Prog. Plant Prot. 44(1): 248-253.
