Uprawa maliny – krok po kroku - Praktyczny poradnik rolnika

Owoce

Uprawa maliny wymaga nie tylko odpowiedniego wyboru stanowiska i pielęgnacji krzewów, ale także skutecznej ochrony przed szkodnikami, chorobami grzybowymi i chwastami. Wszystkie te zabiegi są niezbędne by zapewnić wysoki plon i zdrowe owoce.

Czy wiesz, jak powinna wyglądać uprawa maliny krok po kroku? Jakie środki ochrony roślin naprawdę zwiększają szanse na obfite i jakościowe zbiory?

Uprawa maliny krok po kroku

Dobór stanowiska oraz sadzenie maliny

Uprawa maliny najlepiej udaje się na terenach równinnych lub o łagodnych zboczach, co umożliwia swobodną pracę maszyn. Podczas wyboru stanowiska powinno się unikać miejsc nisko położonych, gdzie mogą tworzyć się zastoiska mrozowe oraz gleb ciężkich, przesuszonych lub wręcz nadmiernie wilgotnych. Najlepsze są gleby żyzne, zasobne w składniki pokarmowe, klasy III i IV. Optymalne pH gleby dla malin mieści się w zakresie 6,0-6,5. Poziom wód gruntowych nie powinien przekraczać 50-70 cm od powierzchni gleby.

Dobrym przedplonem dla malin są nawozy zielone, które oczyszczają glebę z chwastów oraz poprawiają jej zasobność w próchnicę. Ze względu na ryzyko wertycyliozy, plantacji malin nie powinno się zakładać bezpośrednio po pomidorach, ziemniakach oraz truskawkach.

Sadzenie malin można przeprowadzać w dwóch terminach – jesienią i wiosną. Jednak najlepszą porą jest jesień, gdyż gleba jest dostatecznie wilgotna, co sprzyja dobremu ukorzenianiu się roślin przed zimą. Sadzenie krzewów wiosną może prowadzić do uszkodzenia nabrzmiałych pąków kwiatowych.

Pielęgnacja krzewów na plantacji malin

Na nowo założonych plantacjach malin, niezależnie od terminu sadzenia, wczesną wiosną skraca się pędy przy ziemi, co stymuluje wyrastanie młodych pędów z karpy. Na plantacjach owocujących usuwa się pierwsze pędy, gdy osiągną około 15 cm wysokości. Sprzyja to wyższemu plonowi i większym owocom oraz opóźnia rozwój chorób grzybowych.

Po zbiorach wycina się suche pędy, które zakończyły owocowanie. Na plantacjach owocujących należy wykonywać zabiegi pielęgnacyjne, które polegają na wycinaniu niektórych pędów w celu rozluźnienia krzewów. Zabiegi te w znaczącym stopniu ograniczają rozwój patogenów grzybowych, a także zwiększają skuteczność oprysków.

Wczesną wiosną należy usuwać wszystkie młode pędy, co pobudza rozwój pędów zastępczych. Nowo wyrastające pędy mniej konkurują o światło, wodę i składniki pokarmowe z pędami owocującymi. Dzięki temu są też częściowo chronione przed składaniem jaj przez pryszczarka namalinka oraz mniej podatne na choroby grzybowe. Po zakończeniu zbiorów usuwa się stare pędy, które już owocowały.

Uprawa maliny – nawadnianie plantacji

Krzewy malin należą do roślin sadowniczych wrażliwych na niedobór wody w glebie. Wynika to z ich płytkiego systemu korzeniowego oraz wysokiego zapotrzebowania na wodę, niezbędną do prawidłowego uwodnienia owoców. Nawet krótkotrwałe susze mogą ograniczać wzrost, rozwój i plonowanie malin. Z tego powodu regularne nawadnianie jest szczególnie istotne dla uzyskania wysokiej jakości owoców. Badania przeprowadzone przez Rumasz-Rudnicka i Koszański (2008) wykazały, że nawadnianie przyczyniło się do wzrostu plonowania krzewów malin średnio o 52 proc.

Biostymulatory w uprawie malin

Wysokość plonów na plantacjach produkcyjnych w dużej mierze zależy od przebiegu warunków pogodowych w okresie wegetacji. Jest to związane z ograniczoną odpornością pędów i pąków kwiatowych na niskie temperatury oraz ich wrażliwością na suszę i choroby.

Dodatkowym utrudnieniem bywa nierównomierny rozkład opadów czy występowanie wiosennych przymrozków, które mogą poważnie obniżyć plonowanie. Dlatego coraz częściej w praktyce rolniczej wykorzystuje się nowoczesne biostymulatory, takie jak Seamac® OR, oparty na ekstrakcie z alg morskich. Preparat ten zwiększa tolerancję roślin na stres abiotyczny, poprawia rozwój systemu korzeniowego oraz efektywność wykorzystania składników pokarmowych.

Uprawa maliny krok po kroku – szkodniki

Polska należy do największych producentów malin w Unii Europejskiej i jest jednym z liderów w skali światowej. Uprawy te są jednak narażone na liczne zagrożenia, spośród których szczególnie istotne stanowią szkodniki.

Najgroźniejsze szkodniki malin

Mszyce w uprawie malin

W uprawach malin owocujących na pędach jednorocznych dużym zagrożeniem są mszyce. Wśród nich najgroźniejsze są mszyca malinowa Aphis idaei oraz mszyca maliniaka Amphorophora idaei. Mszyce, odżywiając się sokiem roślinnym, powodują skręcanie i deformacje liści oraz młodych pędów. W wyniku ich żerowania następuje zahamowanie wzrostu roślin, uszkodzenie kwiatostanów, a kwitnienie i owocowanie są wyraźnie ograniczone. Dodatkowo, mszyce są wektorami wirusów powodujących żółtaczkę nerwów liści maliny i cętkowaną plamistość maliny.

Co na szkodniki na malinach — Mszyca malinowa Aphis idaei

Pryszczarki w uprawie malin

Zagrożeniem, zarówno na pędach jednorocznych jak i dwuletnich, są pryszczarki – pryszczarek namalinek Resseliella theobaldi oraz pryszczarek malinowiec Lasioptera rubi. Największe szkody wyrządzają larwy pryszczarka, które żerując, uszkadzają dolne części pędów, co ułatwia wtórne zakażenie przez patogeny grzybowe i prowadzi do zamierania pędów. W efekcie rośliny słabiej owocują, pędy więdną i łatwo się wyłamują w miejscach uszkodzeń. Larwy pryszczarka namalinka mogą powodować zniszczenie ponad 60 proc. pędów. W przypadku pryszczarka malinowca straty te wynoszą nawet 90 proc. pędów.

Szkodniki malin — Pryszczarek malinowiec w pędzie maliny

Przędziorki w uprawie malin

Kolejną grupą agrofagów, które zagrażają uprawom malin są roztocza przędziorek chmielowiec Tetranychus urticae oraz przędziorek malinowiec Neotetranychus rubi. Przy czym dominującym gatunkiem jest pierwszy z nich. Szkody w uprawach powodują zarówno dorosłe osobniki, jak również ich larwy. Żerują na spodniej stronie liści wysysając soki. Na górnej stronie liści pojawiają się żółte plamki, a przy silnym porażeniu liście żółkną, brązowieją i opadają. Od ich spodu widoczna jest delikatna pajęczyna. Porażone rośliny słabiej rosną i owocują oraz są bardziej podatne na przemarzanie i na kolejny sezon zakładają mniej pąków kwiatowych.

Coraz większym wyzwaniem w ochronie malin jest problem robaczywienia owoców. Głównymi sprawcami są larwy kistnika malinowca Byturus tomentosus oraz niezwykle inwazyjnej muszki plamoskrzydłej Drosophila suzuki. Obecność larw w plonie jest przyczyną jego dyskwalifikacji handlowej.

Uprawa malin - najważniejsze apspekty — Larwa kistnika malinowca żerująca w owocu maliny

Jak zwalczać szkodniki w uprawie malin?

Ograniczanie występowania szkodników w uprawie malin powinno opierać się przede wszystkim na działaniach profilaktycznych. W przypadku przekroczenia progów zagrożenia dopuszczalne jest stosowanie zarówno chemicznych, jak i biologicznych środków owadobójczych. Biologiczny preparat Nexsuba® jest insektycydem otrzymywanym w wyniku fermentacji bakterii Saccharopolyspora spinosa. Substancja biologicznie czynna zawarta w preparacie działa na komórki nerwowe owadów, wywołując paraliż, a w konsekwencji śmierć szkodników. Objawy działania środka pojawiają się już w ciągu kilkunastu minut po zabiegu, natomiast całkowite uśmiercenie owadów następuje po kilku godzinach.

Lustracja plantacji malin

Kluczowym elementem skutecznej ochrony malin przed szkodnikami jest staranna lustracja plantacji przed każdym zabiegiem. Na jej podstawie można dokładnie ocenić poziom zagrożenia, zidentyfikować obecne gatunki szkodników oraz precyzyjnie dobrać odpowiedni preparat, maksymalizując efektywność ochrony przy minimalnym ryzyku dla środowiska.

Uprawa maliny krok po kroku – choroby grzybowe

Utrzymywanie się podwyższonej wilgotności powietrza i gleby przez dłuższy czas stanowi istotny czynnik sprzyjający rozwojowi patogenów grzybowych w uprawach malin. Do najgroźniejszych chorób grzybowych malin zalicza się szarą pleśń oraz zamieranie pędów. Ich nasilenie obserwuje się szczególnie w latach o dużych opadach oraz na plantacjach o nadmiernym zagęszczeniu roślin. Patogeny te porażają pędy, liście, pąki kwiatowe oraz owoce. Zainfekowane pędy charakteryzują się słabszym wzrostem i w przypadku silnego porażenia mogą całkowicie zamierać (Rusnak, 2011). Do innych chorób grzybowych malin należą m.in. rdza, wertycylioza, biała plamistość liści, fuzarioza oraz antraknoza.

Jak zwalczać choroby grzybowe w uprawie malin?

Skuteczna ochrona malin przed chorobami grzybowymi opiera się głównie na odpowiednich zabiegach agrotechnicznych. Nowe plantacje warto zakładać z odmian mniej podatnych na szarą pleśń. Zaleca się prowadzić krzewy przy drutach, co sprzyja szybszemu obsychaniu pędów i skuteczniejszemu pokrywaniu ich cieczą roboczą.

Istotne znaczenie ma także zapewnienie dobrej cyrkulacji powietrza poprzez odchwaszczanie i usuwanie nadmiaru młodych pędów. W przypadku plantacji malin letnich po zbiorze owoców należy usuwać pędy dwuletnie. Opryski zapobiegawcze prowadzi się od początku kwitnienia do zbioru owoców.

Uprawa maliny krok po kroku – chwasty

W uprawie malin chwasty stanowią poważne zagrożenie, ponieważ konkurują z roślinami o wodę i składniki pokarmowe, co osłabia ich wzrost i rozwój. Dodatkowym problemem jest fakt, że zatrzymują one wilgoć przy podstawie roślin, tworząc sprzyjające warunki do rozwoju chorób grzybowych. Najgroźniejsze w uprawie malin są rozłogowe chwasty trwałe, takie jak perz właściwy czy powój polny. Zwalczanie chwastów w uprawie malin polega na prowadzeniu działań, które utrzymują ich liczebność na takim poziomie, aby nie ograniczały wzrostu i owocowania krzewów. Największe zagrożenie stanowi intensywne zachwaszczenie w miesiącach od kwietnia do sierpnia, kiedy maliny potrzebują najwięcej wody i składników pokarmowych.

Co na chwasty w uprawie malin?

Priorytetem w zwalczaniu chwastów powinno być stosowanie metod niechemicznych, takich jak uprawa gleby, koszenie czy ściółkowanie i utrzymywanie roślin okrywkowych. Dopiero w sytuacji, gdy takie sposoby nie przynoszą oczekiwanych rezultatów, powinno się sięgnąć po herbicydy, traktując je jako rozwiązanie uzupełniające. Przykładem takiego herbicydu jest Spotlight® Plus, który skutecznie zwalcza chwasty dwuliścienne i odrosty korzeniowe w międzyrzędziach malin.