Pryszczarek kapustnik – jak go rozpoznać i zwalczać?
Pryszczarek kapustnik (Dasyneura brassicae) to drobna muchówka, która jest groźnym szkodnikiem roślin należących do rodziny kapustowatych. W ostatnich latach stał się szczególnym utrapieniem w uprawach rzepaku. Jak go rozpoznać, zapobiegać masowej gradacji a w razie konieczności bezpośrednio zwalczać?
Pryszczarek kapustnik to muchówka należąca do rodziny pryszczarkowatych. Dorosły samiec ma ciało o długości 1,5mm. Samica jest większa (2-2,2mm). Tułów owada jest brązowy, odwłok czerwony lub żółtoszary. Uwagę zwracają długie odnóża (jak u komara) a także wygięte do tyłu, 15 lub 16-członowe czułki. Larwa o długości 2mm jest początkowo szklista, później biała i żółtobiała. Nie posiada głowy ani odnóży. Żółtobiała bobówka ma długość 1,3mm.
Cykl życiowy pryszczarka
W ciągu sezonu szkodnik wytwarza trzy lub cztery pokolenia, rozwój każdego z nich trwa ok. 3-4 tygodnie. Zimuje larwa w kokonie ziemnym, nawet do głębokości 10cm. Rozmnażanie jest często ściśle związane z żerowaniem chowacza podobnika, który wygryza otwory w łuszczynach. Samice składają jaja do uszkodzonych, rzadziej do młodych łuszczyn. W jednej może znajdować się do 180 jaj. Po 2-3 tygodniach łuszczyny pękają a larwy spadają na ziemię, dostają się w głąb gleby i przepoczwarczają się. Wylot owadów dorosłych następuje w maju, w okresie kwitnienia rzepaku.
Szkodliwość – duże straty w plonach
Pryszczarek kapustnik żeruje głównie na rzepaku jarym i ozimym, rzepiku, gorczycy, brukwi, rzodkwi i rzodkiewce. Atakuje także rośliny dziko rosnące takie jak rzodkiew świrzepa, gorczyca polna i tasznik pospolity. Larwy wysysają soki powodując żółkniecie, deformację, nabrzmiewanie lub kurczenie i przedwczesne pękanie łuszczyn. W rezultacie dochodzi do osypywania się nasion i samosiewów. Szkodnik ponadto uszkadza nasiona. Pierwsze pokolenie dokonuje największych szkód na rzepaku ozimym. Najczęściej straty można zauważyć w pasach brzeżnych plantacji. Nasilenie obserwuje się przy bezdeszczowej oraz upalnej pogodzie. Uszkodzenie łuszczyn zwiększa ryzyko wystąpienia chorób: suchej zgnilizny kapustnych, czerni krzyżowych oraz szarej pleśni. Masowe żerowanie pryszczarka kapustnika może spowodować nawet 50% straty w plonie.
Próg szkodliwości i zwalczanie
Do sprawdzania liczebności szkodnika na rzepaku najczęściej stosuje się metodę wstrząsania. Zabieg wykonuje się rano lub wieczorem, gdy muchówki są mało ruchliwe. Należy wybrać 100-150 roślin w różnych punkach, zbierając je po 10 sztuk. Przy słabym nasileniu chowacza progiem zagrożenia jest jeden pryszczarek na roślinę, przy silnym – jeden pryszczarek na 3-4 rośliny. Sytuacją alarmową jest także odnotowanie 5 uszkodzonych łuszczyn na roślinie. Największe znaczenie w przeciwdziałaniu szkodnikom ma profilaktyka – likwidacja zachwaszczenia i wysiew odmian późnych rzepaku. Bezpośrednio na szkodnika stosuje się preparaty chemiczne. Walka jest trudna, gdyż pryszczarek chroni się wewnątrz łuszczyn. Najlepszym terminem opryskiwania jest okres opadania płatków kwiatowych. Zwykle trzeba ponawiać zabieg. Muchówki są wrażliwe na preparaty zawierające beta-cyflturynę, bifentrynę, chloropiryfos deltametrynę, etofenproks i zeta-cypermetynę.
