Miotła zbożowa – jak skutecznie zwalczać?

Miotła zbożowa Apera spica-venti to jeden z najgroźniejszych chwastów występujących w uprawach zbóż ozimych, zwłaszcza w pszenicy. Jej obecność na polu to realne zagrożenie dla plonów, a walka z nią wymaga zastosowania zintegrowanej strategii ochrony roślin. W artykule omawiamy, dlaczego miotła zbożowa jest tak konkurencyjna, jakie metody zwalczania są najskuteczniejsze oraz jaką rolę odgrywa rotacja substancji czynnych i zabiegi agrotechniczne.

Miotła zbożowa – co to za chwast?

Miotła zbożowa to jednoroczna roślina z rodziny wiechlinowatych, która osiąga wysokość do 120 cm. Charakterystyczna dla niej jest luźna, rozgałęziona wiecha oraz szarozielone liście. Jej największą siłą jest zdolność do szybkiego rozwoju i wysokiej plenności. Jedna roślina może wydać nawet 15 000 nasion (Gerhards i Massa, 2011), które zachowują zdolność kiełkowania nawet 11 lat (Hanelt, 1977). To czyni miotłę zbożową wyjątkowo trudną do zwalczenia w perspektywie długoterminowej.

Dlaczego miotła zbożowa jest tak trudna do zwalczenia?

Miotła zbożowa jest wyjątkowo konkurencyjna z kilku powodów.

Wczesne i długie kiełkowanie – wschodzi zarówno jesienią, jak i wiosną, a czasem nawet zimą.
Duża żywotność nasion – nasiona zachowują zdolność kiełkowania przez ponad dekadę.
Wysoka odporność na herbicydy – wiele populacji wykazuje odporność krzyżową na różne grupy substancji czynnych.
Szybkie tempo wzrostu – zagłusza siewki zbóż już w początkowych fazach rozwoju.

Miotła zbożowa a odporność na herbicydy

Z raportów fitosanitarnych wynika, że w Polsce miotła zbożowa należy do najczęściej notowanych chwastów odpornych na herbicydy (Nowak i Zborowski, 2021). Aktualnie w Polsce przeważają biotypy miotły zbożowej wykazujące odporność na:

jodosulfuron metylosodowy
piroksysulam
substancje z grupy ACCazy (inhibitory karboksylazy acetylo-CoA)
inhibitory fotosyntezy w miejscu PSII

Dlatego wybierając preparat zawierający substancje czynne z tych grup chemicznych, konieczne jest zweryfikowanie, czy na danym polu nie występuje populacja miotły zbożowej odporna na te substancje.

Jakie szkody powoduje miotła zbożowa?

Brak skutecznej ochrony przed miotłą zbożową może prowadzić do:

spadku plonu nawet o 30-50 proc., co oznacza utratę do 0,5 tony z hektara,
zwiększonego zachwaszczenia wtórnego w kolejnych latach,
wzrostu kosztów ochrony roślin i zaburzenia równowagi biologicznej w agrocenozie.

Jak skutecznie zwalczać miotłę zbożową?

Efektywne zwalczanie miotły zbożowej w oziminach najczęściej osiąga się poprzez jesienne zastosowanie herbicydów. Czasami jednak konieczne jest powtórzenie zabiegu wiosną, zaraz po wznowieniu wegetacji zbóż. Wybierając preparat, warto zaufać dobrym i sprawdzonym herbicydom, które udowodniły swoją wysoką skuteczność w polskich warunkach rolniczych. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości warto również zasięgnąć porady u odpowiednio przeszkolonych doradców.

Zabiegi herbicydowe – jesień i wiosna

Najlepsze rezultaty uzyskuje się dzięki zastosowaniu jesiennych zabiegów chwastobójczych, które zwalczają miotłę w fazie kiełkowania i wczesnego wzrostu.

Rekomendowane herbicydy jesienne:

Battle® Delta 600 SC – flufenacet + diflufenikan
Silne działanie na miotłę zbożową i szerokie spektrum innych chwastów

Rekomendowane herbicydy wiosenne, ratunkowe lub uzupełniające:

Aneks® SX® 50 SG – tifensulfuron metylowy + tribenuron metylowy
Foxtrot® 069 EW – fenoksaprop-P
Norton® 069 EW – fenoksaprop-P

Zintegrowana ochrona – profilaktyka i agrotechnika

Herbicydy to tylko jeden z elementów skutecznej strategii ochrony. Warto połączyć je z zabiegami agrotechnicznymi:

opóźniony siew zbóż ozimych – ogranicza presję miotły, która wcześniej kiełkuje,
uprawki przedsiewne – niszczenie wschodzących chwastów przed siewem zbóż,
zmianowanie – unikanie zbóż po zbożach, szczególnie pszenicy po pszenicy,
podrywka i orka – ograniczają bank nasion w glebie.

Miotła zbożowa – co jeszcze warto wiedzieć?

Walka z miotłą to proces długotrwały – jeden zabieg herbicydowy nie wystarczy.
Monitoring pola jest kluczowy – kontroluj skuteczność zabiegów i szukaj oznak odporności.
Nie stosuj tych samych substancji co roku – rotacja mechanizmów działania to podstawa.

Skuteczna strategia na miotłę zbożową – podsumowanie

Miotła zbożowa to jeden z najbardziej problematycznych chwastów w zbożach ozimych.
Jej odporność na herbicydy, duża plenność i długowieczne nasiona sprawiają, że wymaga kompleksowego podejścia.
Najlepsze efekty uzyskasz łącząc zabiegi jesienne, monitoring skuteczności, rotację substancji czynnych oraz praktyki agrotechniczne.

Nie ignoruj pierwszych objawów, działaj prewencyjnie, zanim miotła zbożowa zdominuje pole.

FAQ – najczęściej zadawane pytania o miotłę zbożową

Co to jest miotła zbożowa?

Miotła zbożowa Apera spica-venti to jednoroczny chwast trawiasty, powszechnie występujący w zbożach ozimych. Wyróżnia się dużą konkurencyjnością względem roślin uprawnych oraz zdolnością do wytwarzania tysięcy nasion. Jest uznawana za jeden z najtrudniejszych chwastów do zwalczania w Polsce.

Dlaczego miotła zbożowa jest taka groźna?

Miotła zbożowa szybko się rozprzestrzenia, wschodzi zarówno jesienią, jak i wiosną, a nawet zimą. Może obniżać plony zbóż o ponad 30 proc., a jej nasiona mogą przetrwać w glebie nawet 10-11 lat. Dodatkowo wiele populacji jest odpornych na popularne substancje czynne herbicydów.

Jakie zboża są najbardziej narażone na miotłę zbożową?

Największe straty powoduje miotła zbożowa w pszenicy ozimej, ale może również występować w życie, jęczmieniu i innych zbożach ozimych. Szczególnie narażone są pola z intensywną monokulturą zbóż oraz te, na których nie stosowano rotacji herbicydów.

Kiedy najlepiej zwalczać miotłę zbożową?

Najskuteczniejsze są zabiegi jesienne, wykonywane krótko po siewie zbóż ozimych, zanim chwast osiągnie fazę kilku liści. W razie potrzeby można wykonać zabieg wiosenny, szczególnie jeśli pojawiły się nowe wschody lub wcześniejszy oprysk nie był skuteczny.

Jakie środki są skuteczne na miotłę zbożową?

Wśród polecanych herbicydów do zwalczania miotły zbożowej znajdują się:

Battle® Delta 600 SC jesienią
Aneks® SX® 50 SG, Foxtrot® 069 EW, Norton® 069 EW wiosną

Ważne jest rotowanie substancji czynnych, by ograniczyć ryzyko uodpornienia chwastów.

Czy można zwalczyć miotłę zbożową bez chemii?

Choć herbicydy są najskuteczniejsze, warto stosować się do zasad integrowanej metody ochrony roślin, tj.: zmianowanie, opóźniony siew, uprawki mechaniczne, czy głęboką orkę. To znacznie ogranicza liczebność miotły zbożowej i wspomaga skuteczność zabiegów chemicznych.

Jak rozpoznać, że miotła zbożowa jest odporna na herbicyd?

Objawami odporności mogą być: brak widocznych efektów po oprysku, nierównomierne zahamowanie wzrostu chwastów lub szybki odrost. W takim przypadku warto zasięgnąć porady specjalisty i rozważyć zmianę substancji czynnej lub grupy chemicznej herbicydu.

Bibliografia:

Gerhards R., Massa D. (2011). Two-year investigations on herbicide-resistant silky bent grass (Apera spica-venti L. Beauv.) populations in winter wheat-population dynamics, yield losses, control efficacy and introgression into sensitive population. Gesunde Pflanzen 63 (2): 75–82.

Hanelt V.P. (1977). Ökologische und systematische Aspekte der Lebensdauer von Samen. Biologische Rundschau 15: 81–91.

Nowak D., Zborowski D. (2021). Resiherb–system doradczy w zakresie zarządzania odpornością chwastów na herbicydy. Zagadnienia Doradztwa Rolniczego, 104(2), 60-69.