Monitoring szkodników w owocach
Monitoring szkodników stanowi ważny element integrowanej ochrony roślin. Oparty jest na systematycznie prowadzonej lustracji miejsc produkcji roślinnej, której wynik stanowi podstawę do planowania ochrony sadów i jagodników.
Wyznaczenie optymalnego terminu wykonania oprysku nie jest proste i producenci rolni miewają problem z jego właściwym oszacowaniem.
Dlaczego monitoring szkodników jest tak ważny? Dlaczego opryski przeciw szkodnikom należy wykonać jedynie w określonych terminach? Jakie są progi zagrożenia dla najgroźniejszych szkodników w sadach i jagodnikach? Przeczytaj artykuł i poznaj odpowiedzi na te i inne pytania związane z monitoringiem szkodników w sadach.
Integrowana ochrona roślin w Polsce
Od dnia 1 stycznia 2014 roku, na mocy Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/128/WE z dnia 21 października 2009 r., w Polsce obowiązują przepisy integrowanej ochrony roślin.
Załącznik III do dyrektywy 2009/128/WE ustanawia ogólne zasady integrowanej ochrony roślin. Zgodnie z jego brzmieniem nad chemiczne metody zwalczania szkodników należy w pierwszej kolejności stosować metody niechemiczne.
Dlatego zapobieganie występowania organizmów szkodliwych powinno być osiągane przede wszystkim poprzez:
– prowadzenie płodozmianu
– prawidłową agrotechnikę
– wybór do uprawy odpornych odmian roślin
– zrównoważone nawożenie, wapnowanie i nawadnianie upraw
– prowadzenie czynności fitosanitarnych
– ochronę owadów pożytecznych
– ograniczenie użycia środków ochrony roślin do niezbędnego minimum
Monitoring szkodników – próg szkodliwości, próg ekonomicznej szkodliwości oraz próg zagrożenia? Jakie są różnice?
Próg szkodliwości oznacza taką liczebność populacji szkodnika, w wyniku której żerowania, można zaobserwować stratę plonu.
Z kolei próg ekonomicznej szkodliwości jest taką liczebnością populacji szkodnika, przy której wystąpieniu wartość spodziewanej utraty plony przewyższa koszt wykonania oprysku.
Próg zagrożenia jest to punkt, kiedy spodziewana strata plonu jest nieznacznie mniejsza od kosztu wykonania oprysku.
W praktyce opryski powinno wykonywać się w momencie, kiedy strata plonu jest nieznacznie mniejsza od kosztów zabiegu, czyli przed osiągnięciem przez szkodniki progu ekonomicznej szkodliwości. Wynika to z faktu, że z różnych przyczyn, liczebność populacji szkodnika może stale rosnąć, co spowoduje znaczący wzrost strat.
W jakim celu wykonuje się monitoring szkodników
Narzędziem, które dostarcza precyzyjne informacje o stanie fitosanitarnym w miejscu produkcji roślinnej jest monitoring. Pozwala na określenie liczebności szkodników oraz wspiera podjęcie decyzji o wykonaniu zabiegu ochronnego.
Daje także możliwość oceny szkodliwości owadów na terenie kraju oraz na monitorowanie pojawu nowych gatunków szkodników.
Ochrona chemiczna upraw
O sukcesie w osiągnięciu dużego, wysokojakościowego plonu decyduje szereg czynników, do których należą m. in.: dobór odmian roślin dostosowany do panujących lokalnie warunków, odpowiednio prowadzona agrotechnika oraz przeciwdziałanie agrofagom.
Z tego powodu, w wielkotowarowej produkcji rolniczej niezbędne jest prowadzenie interwencyjnej ochrony chemicznej. Jednak, aby zabiegi ochronne przyniosły zamierzony rezultat ekonomiczny muszą być wykonane w optymalnym terminie.
Wykonanie zabiegu ochronnego w optymalnym terminie pozwala na likwidację szkodników w momencie, kiedy będą najbardziej wrażliwe na działanie insektycydu.
Dodatkowo daje możliwość ograniczenia zużycia preparatu oraz minimalizacji zanieczyszczenia środowiska.
Lustracja sadów – od kiedy ją prowadzić?
Podstawowym narzędziem monitoringu szkodników jest lustracja miejsc produkcji roślinnej. Lustracja powinna być przeprowadzana kilka razy w tygodniu od momentu, w którym pojawia się ryzyko, że szkodnik może wystąpić.
Do określenia właściwego momentu niezbędna jest znajomość biologii owadów oraz znajomość historii danego pola. Producenci rolni mogą również wspomagać się portalami internetowymi takimi jak na przykład Platforma Sygnalizacji Agrofagów prowadzona przez Instytut Ochrony Roślin – Państwowy Instytut Badawczy.
Bardzo ważne jest zwrócenie uwagi, czy w sadzie nie występuje kilka gatunków szkodników na raz, które można zwalczyć za pomocą jednego oprysku.
Monitoring szkodników – podstawowe narzędzia służące do odławiania szkodników
Czerpak entomologiczny – jest prostym narzędziem służącym do odławiania szkodników bytujących na nadziemnych częściach roślin.
Żółte naczynia – posiadają niewielkie otworki w pobliżu krawędzi. W środku mają wodę z dodatkiem płynu zmniejszającego jej napięcie powierzchniowe.
Tablica lepowa – może mieć kolor żółty lub niebieski, który zwabia owady. Nalatujące na nią owady unieruchamiane są za pomocą kleju.
Pułapki feromonowe – posiadają dyspensery feromonów płciowych przywabiające samce określonego gatunku szkodnika. Zwabione osobniki przyklejają się do podłogi lepowej.
Monitorowanie najgroźniejszych szkodników sadów i upraw roślin jagodowych – progi zagrożenia
Kwieciak malinowiec Anthonomus rubi
Monitoring upraw truskawki i maliny powinien być przeprowadzony w przed i w trakcie kwitnienia roślin. Lustracja polega na strząsaniu na płytkę owadów. Za każdym razem powinno się przeprowadzić po cztery próby po pięćdziesiąt kwiatostanów. Owady można również odławiać do pułapek z atraktantem. Próg zagrożenia stanowi odłowienie dwóch chrząszczy na dwieście kwiatostanów.
Muszka plamoskrzydła Drosophila suzukii
Monitoring występowania muszki plamoskrzydłej powinien być wykonywany już od wczesnej wiosny na jak największym obszarze. Najlepszą metodą do obserwowania much na plantacji jest wykorzystanie pułapek wabiących. Odłowienie nawet jednego osobnika powinno być sygnałem do przeprowadzenia zabiegu ochronnego.
Nasionnica trześniówka Rhagoletis cerasi
Lustracja sadów pod kątem występowania dorosłych owadów powinna być przeprowadzana za pomocą żółtych pułapek lepowych umieszczonych od drugiej dekady maja. Sprawdzanie pułapek powinno być prowadzone co dwa-trzy dni, aż do dziesięciu dni przed przewidywanym zbiorem owoców. Próg zagrożenia dla wiśni i czereśni stanowią dwie odłowione muchówki na pułapkę w ciągu tygodnia.
Owocówka jabłkóweczka Cydia pomonella
Monitoring występowania motyli w sadzie wykonuje się od połowy maja. Do tego celu zaleca się stosowanie pułapek feromonowych. Ich sprawdzanie powinno odbywać się dwa-trzy razy w tygodniu. Próg zagrożenia stanowi stwierdzenie 5 lub większej liczby motyli w ciągu doby przez 3–4 dni obserwacji.
Pryszczarek borówkowiec Dasyneura vaccini
Lustracja plantacji pod kątem występowania tego szkodnika w jagodnikach powinna być przeprowadzana od wczesnej wiosny aż do końca wzrostu pędów, co około dwa tygodnie. Kontroli poddaje się najmłodsze listki roślin. Próg zagrożenia stanowi stwierdzenie dziesięć procent wierzchołków roślin zasiedlonych przez pryszczarka.
Monitoring szkodników w owocach – mszyce
Mszyca jabłoniowo-babkowa Dysaphis plantaginea oraz mszyca jabłoniowo-zbożowa Rhopalosiphum insertum
Lustrację sadu należy zacząć już w momencie ukazywania się pierwszych liści. Polega ona przejrzeniu po dwadzieścia pąków na dziesięć losowo wybranych drzewach. Próg zagrożenia stanowi pięćdziesiąt procent porażonych przez mszyce pąków.
Mszyca czereśniowa Myzus cerasi
Monitoring sadu należy prowadzić w terminie od kwietnia do lipca, co 2 tygodnie, na losowo wybranych 50 drzewach. Próg zagrożenia stanowi stwierdzenie jednego drzewa z koloniami mszyc.
Monitoring szkodników w owocach – zwójki
Zwójka bukóweczka Pandemis heparana
Monitoring gąsienic przeprowadza się od fazy zielonego pąka. Polega on na przejrzeniu dziesięciu rozet na kolejnych dwudziestu drzewach. Próg zagrożenia wynosi trzy do pięciu gąsienic zaobserwowanych w stu rozetach. Z kolei od połowy czerwca, co dwa tygodnie, należy przeglądać po dwadzieścia pędów na kolejnych dwudziestu drzewach. Próg zagrożenia stanowi stwierdzenie już ponad dwóch procent pędów na których żerują zwójki.
Monitoring motyli odbywa się za pomocą pułapek feromonowych rozwieszanych w sadach od końca maja. Obserwacje należy przeprowadzać jeden-dwa razy w tygodniu. Próg zagrożenia wynosi siedem do dziesięciu samców odłowionych do jednej pułapki przez siedem dni.
Zwójka siatkóweczka Adoxophyes orana
Monitoring gąsienic odbywa się tak samo jak w przypadku zwójki bukóweczki.
Monitoring motyli powinien być prowadzony już od połowy maja. Owady dorosłe należy odławiać za pomocą pułapek feromonowych. Próg zagrożenia stanowi kilkanaście samców odłowionych do jednej pułapki w ciągu siedmiu dni.
Ochrona owadów pożytecznych
Przed przeprowadzeniem oprysku warto zwrócić uwagę czy w sadzie występują naturalni wrogowie szkodników, np. biedronki, kruszynki, dziubałki, złotooki i drapieżne muchówki.
Odgrywają one istotną rolę w zwalczaniu szkodników, gdyż w ciągu doby mogą zjadać większą ich ilość od własnej masy ciała. Przy odpowiednio wysokiej liczebności owadów pożytecznych można odroczyć wykonanie zabiegu i poczekać do wyników kolejnej lustracji plantacji.
Aby określić liczebność owadów pożytecznych należy na płachtę entomologiczną, o powierzchni 0,25 m2, strącić owady z jednej gałęzi z trzydziestu losowo wybranych drzew lub krzewów z powierzchni jednego hektara.
Preparaty do zwalczania szkodników w integrowanej ochronie roślin
Przepisy integrowanej ochrony roślin nie wykluczają użycia środków owadobójczych w przypadku spełnienia warunków opisanych we wcześniejszej części artykułu. Jednak wykorzystane do tego celu preparaty muszą być przeznaczone do danego typu uprawy i przeciw określonemu gatunkowi szkodnika.
Dlatego zasadnym jest wybór preparatów zwalczających kilka gatunków agrofagów jednocześnie, na przykład Exirel®100 SE. Exirel® jest środkiem owadobójczym działającym na wszystkie stadia rozwojowe najgroźniejszych szkodników upraw sadowniczych.
